Aholining shahar bilan qishloq o'rtasida taqsimlanishi. Hozirgi zamon urbanizatsiya jarayoni

Aholining shahar bilan qishloq o'rtasida taqsimlanishi. Hozirgi zamon urbanizatsiya jarayoni. urbanizatsiya. Shahar va qishloq aholisi. Reja: Urbanizatsiya to'g'risida tushuncha. Urbanizatsiya xususiyatlari va darajalari. Shahar aglomeratsiyalari va megapolislari. Urbanizatsiya tuplari. 5. Urbanizatsiya haqida tushuncha. 6. Urbanizatsiyaning xususiyatlari 7. Urbanizatsiya tiplari. Aholining shahar bilan qishloq o'rtasida taqsimlanishi, shahar aholisining salmog'I har bir mamlakat yoki uning ayrim rayonlarining rivojlanish darajasini shu hudud ho'jaligining industrial yoki agrar xarakterga ekanligini nihoyat urbanizatsiya darajasini ko'rsatuvch muhim ko'rsatgichidir. Shahar aholisi soni va salmog'ining tez o'sa borishi asosan kapitalizimning rivojlanishi yirik mashina indusrtiyasining taraqqiyetishi bilan bog'liq. XIX asrdan boshlab yaqqol ko'zga tashlana boshladi. Shahar aholisining salmog'I dunyoning turli qisimlarida turlicha. Shahar aholisining salmog'i eng yuqori bo'lgan kontinent Shimoliy Amerika hisoblanadi.75 % Avstraliyada (Okeaniya bilan birgalikda) 71 % Evropada, 73 % Lotin Amerikasida, 74 % Osiyoda, 35 % Afrikada, 34 % aholi shaharlarda yashaydi. Odatda shahar aholisining salmog'i urbanizatsiyaning asosiy ko'rsatkichi hisoblanadi. Shuningdek hozirgi zamon urbanizatsiyasining muhim ko'rsatkichi umuman shahar aholisining soni va salmog'igina emas, balki qayta va yirik shaharlarning soni va salmog'i haqidagi ko'rsatgchidir. Urbanizattsiya - shaharlashish demakdir. Shaharlashish jarayonini qo'yidagi xususiyatlarda ko'rishimiz mumkin. 1) Shahar aholisi sonining o'sib borishida. 2) Ishlab chiqarishning shaharlarda to'planishida. 3) Shaharlar maydonining kngayib borishida jamiyat rivojlanishi tarixda shaharlarning ma'muriy markaz, madaniy markaz hamda iqtisodiy aloqalar qilinadigan markazlar sfatida roli ortib bordi. 1808 yilda dunyo aholisining 2,4 % ining shaharlarda yashagan bo'lsa, hozirgi kunda bu ko'rsatkich 47 % ga ortib ketdi. 1900 yilda 1,4 %, 1950 yilda 29 %, 1990 yilda 45 % bo'ldi. Davlatning urbanizattsiyalashgan dramasi qo'yidagi ko'rsatkichlar asosida belgilanadi. 1) 50 % dan yuqori bo'sa, yuqori darajada urbanizattsiyalashgan . 2) 20 - 50 % o'rtacha urbanizattsiyalashgan . 3) 20dan kam bo'lsa, past urbanizattsiyalashgan . Hozirgi kunda urbanizattsiyalashgan hudud jami dunyo hududini 1 % maydoninigina egallagan holda dunyo sanoat maqsulotining 80 % ini ishlab chqarmoqda. Tabiatga ciqarilayotgan ciqindining 80 %i ham urbanizattsiyalashgan hududlar massasiga to'g'ri kelmoqda. Shahar aglomiratsiyalari konurbanizatsiya ham deyiladi. Shaharlar hududining kengayib borib, qo'shilib ketishidan yirik shahar mlgapolislari vujlolga keladi. Masalan: Bosvash, Chipits, Sansan, Tokaydo yirik shaharlar atrofidagi qishloqlardagi aholining asosan qismi sanoat, savdo bilan band bo'ladi. Bunday qishloqlarda hududning kengayishi, ijtimoiy hayotning rivojlanishi - Rururbanizatsiyaga misol bo'ladi. Shaharlar aglomiratsiyasi shaharlarning guruh bo'lib rivojlanishiga, shahar aholisi manzilgoxlarining hududiy jihatdan diyarli bir - biri bilan qo'shilib ketishi yoki bir - biriga juda yaqin joylashishiga, yirik shaharlarning o'z atrofi bilan birgalikda tez rivojlanib asosiy yirik haharlar bilan uning shahar atrofi zonasi o'rtasida aholining qayta taqsimlanishi jarayoni adabiyotlada Suburbanizatsiya deb ataladi. Yirik shaharlar ...