Aholining tarkibi

aholining tarkibi Reja: 1) aholi tarkibini ifodolovchi asosiy ko'rsatkichlar. 2) aholinii yosh tarkibi. 3) aholining jins tarkibi. 4) aholi yosh-jins tarkibini alohida guruhlarga ajratishning ahamiyati. aholining yoshi va jinsiy tarkibini o'rganish muhim ilmiy hamda amaliy ahamiyatga ega. Butun mamlakat va uning ayrim rayonlari aholisining yoshi va jinsiy tarkibini aniq bilish mehnat resurslarining sonini hisoblab chiqishga uning hozirgi soninigina emas balki kelajakda qanday o'sishini xam aniq bilim olishga, shuningdek maktabgacha tarbiya muassasalarida maktabning birinchi sinfga boradigan bolalar sonini bilish shunga ko'ra tegishli planlashtrish ishlarini oldindan olib borishga imkon beradi. Sotsialistik planli xo'jalik sharoitida, keng istemol mollarini (kiyim-kechaklar, poyabzal va xakozo) malum yoshdagi aholi sonini jinslar o'rtasidagi nisbatni bilgan holda ishlab chiqarish xam muhim ahamiyatga egadir. aholining jinsiy tarkibiga kelganda shuni aytish kerakki, umuman yer shari bo'yicha yangi tug'ilgan chaqaloqlar orasida ugil bolalarning soni kiz bolalarga nisbatan bir oz kuprok bo'ladi. (taxminan 100 ta kiz bola, 105 ta ugil bola tugiladi) hozirgi paytda butun dunyo aholisining jinsiy tarkibi deyarli teng (erkaklar-50,3 %). Ammo dunyoning qismlarida, ayrim mamlakatlarda, har xil sabablarga ko'ra, aholining jinsiy tarkibi bir-biridan ancha farqlanadi. Butun dunyo bo'yicha erkaklar sonining xotin-kizlarga nisbatan birmuncha ortikchaligi asosan Osiyo ayollariga nisbatan erkaklar 50 million kishi ortik. Avstraliya va Okeniyada ayollarga nisbatan erkaklar 300 ming kishi ko'p. Dunyoning boshqa barcha qismlarida jinslar nisbati aksincha, xotin-kizlar erkaklarga nisbatan kuprok. Dunyoning barcha iqtisodiy jihatdan rivojlangan mamlakatlarda xotin-kizlar erkaklarga nisbatan kuprok. Bu bir necha sabablar bilan bog'liq. Jumladan, aholining barcha yosh gruppalarida erkaklar orasida ulish xotin-kizlarga nisbatan yuqorirok. yuqorida kayd etib utilgan yangi tug'ilgan chaqaloqlar orasida ugil bolalarning kiz bolalarga nisbatan bir oz kuprokligi 15-20 yoshlargacha saqlanadi. Undan keyin jinslar nisbati bir oz tenglashadi. Buning sababi shundaki, ana shu yoshgacha bo'lgan aholi o'rtasida xam ugil bolalar ulimi kiz bolalarga nisbatan kuprok bo'ladi. Chunki, har xil baxtsiz hodisalar, shamollash bilan bog'liq hodisalar ugil bolalarda kiz bolalardaginga nisbatan birmuncha ko'p uchraydi. 15-20 yoshdan keyin xotin-kizlar soni va salmogi sekin-asta erkaklarga nisbatan oshib boradi. Buning uchun malum sabablari bor. o'rta yoshlarda erkaklarning ko'p kismi ogir (bazan sog'liq uchun zararli bo'lgan) mehnat bilan mashgul bo'ladi. Erkaklar orasida travmatizm natijasida ulish yuqori, ular odatda zararli bo'lgan alkogolizm, chekish kabi odatlarga beriluvchan buladilar. Shuningdek kuplab erkaklar hayotini urushlar olib ketadilar. Kupchilik rivojlanayotgan mamlakatlar (ayniqsa Osiyodagi mamlakatlar) aholisining jinsiy tarkibida erkaklar kupchiligini tashqi l etadi. Buning asosiy sababi shundaki, rivojlanayotgan (hozircha kolok, agrar) mamlakatlarda xotin-kizlar huquqsiz, ogir qishloq xo'jalik mehnati bilan shugullanadi, erta turmushga chikadi va ko'p bola tugish orqasida sogligi yomonlashadi va oqibat ...