Antarktida materigiga umumiy geografik tavsif. Materikning o'ziga xos xususiyatlari

Antarktida materigiga umumiy geografik tavsif. Materikning o'ziga xos xususiyatlari Reja: Antarktida materigining geologik tuzilishi va relyefi Antarktida materigining iqlimi O'simlik va hayvonot olami Tekshirish tarixi Antarktida materigi haqida qiziqarli faktlar Antarktida - Antarktika Janubiy qutb oblastining markaziy qismini egallagan materik . Maydoni 12,4 mln. km², 541shelf muzliklari va ular orqali materikka tutashgan orollar bilan birgalikda 13,975 mln. km². Doimiy aholisi yo'q. O'rtacha balandligi 2040 m, eng baland joyi 5140 m (Elsuort tog'idagi Vinson cho'qqisi). Dengiz sohillarida ayrim ilmiy stansiyalar va dengiz hayvonlarini ovlaydigan bazalar bor. Antarktida Atlantika, Hind va Tinch okeanlarining janubiy qismlari (Janubiy okean) bilan o'ralgan. Qirg'oq chizig'i deyarli tekis va uzunligi qariyb 30 ming km, ko'pincha bir necha o'n m keladigan tik muz jarliklaridan iborat. Materikka Ross va Ued-dell dengizlari ancha kirib turadi. Antarktidaning 99% yuzasi qalin materik muzligi bilan qoplangan (taxminan 13,0 mln. km²). Muzning o'rtacha qalinligi 1720 m, eng qalin joyi 4300 m. Muzliklarning hajmi taxminan 24 mln. km³. Yer sharidagi hozirgi muzliklarning maydoni jihatdan 87% Antarktidadadir. Muzdan xoli yerlar voha ko'rinishida uchraydi. Aksari kutbiy ilmiy stansiyalar shu vohalarda joylashgan. . Muzliklar materikning markaziy qismidan atro-figa siljib, dengizga tushib boradi va ko'pincha sinib aysberglar hosil qiladi. Iqlimi Antarktida sohillarini istisno qilganda, kontinental qutbiy iqlim hukmron: temperatura hamma vaqt 0° dan past bo'ladi va yog'in juda kam yog'adi. Yer yuzasi muzlikdan iborat hamda baland bo'lganidan havo massalari antisiklon rejimini hosil qiladi. Yoz, kuz paytlarida materik chekkalarida siklonlar paydo bo'lib, ichki rayonlarga ham kirib bo-radi. Antar-ktida ekspeditsiyalarining ma'lumotiga qaraganda, muz qoplamining eng baland joyi taxminan 400 m bo'lib, Sovetskoye platosi yaqinidadir. Antarktida- yer yuzasi juda past-baland materik bo'lib, juda ko'p orollar bilan o'rab olingan. Geologik tu-zilishi va relefi xususiyatlariga ko'ra, Antarktida Ueddell hamda Ross dengizlarining janubiy qismlarini birlashtirib turadigan chiziq bo'ylab Sharqiy Antarktida va G'arbiy Antarktidaga bo'linadi. Yozda (dekabr, yanvar, fevral) A.da bulutsiz kunlar ko'p bo'ladi, shuning uchun quyosh nisbatan ko'proq ilitadi, lekin quyosh nuri muzdan ko'p qaytadi (o'rta hisobda 90%), oqibatda quyosh issiqligi Shimoliy yarim sharning xuddi shu kengliklarida-giga nisbatan 4 - 5-marta kam. Materikning markaziy qismida eng sovuq oylarning o'rtacha temperaturasi - 60°, −70°, yoz oylariniki - 30° dan −50° gacha; sohilda qishda - 8° dan - 35° gacha, yozda 0 - 5° bo'ladi. O'rtacha yillik temperatura - 50° ga yaqin. Mutlaq minimum - 89,2° (Vostok stansiyasi). Bu esa butun Yer sharida eng past haroratdir. Yer yuzasi sovuq va atrofdagi dengizlar iliqroq bo'lganidan tez-tez kuchli shamollar bo'lib turadi (ba'zan shamol tezligi sekundiga 90 m ga boradi).Yog'in ...