Antarktida va antarktika. Materikning kashf etilishi. Geografik o'rni, tuzulishi

Antraktida va Antarktika. Materikning kashf etilishi. Geografik o'rni yer yuzasinig tuzulishi Reja: 1. Antarktida materigi haqida umumiy tushuncha. 2. Materikning kashf etilish tarixi. 3. Materik geografik o'rni, relefidagi asosiy xususiyatlari. 4. Antraktida materigining iqlimi va organik dunyosi Antarktida va Antartika. Maaterikning kashf etilshi . geografik o'rni.Yer yuzasiing tuzulishi. Antraktida yerning janubiy kutbtiy o'lkasi. uning nomi grekcha antiqarshi va artikosshimol so'zlaridan olnngan. Antarktika tarkibiga muz bilan konplangan.juda katta Antarktida materigi va uni urab turgan janubiy kutbiy suvlar va unda sochilib etgan orollar kiradi. uning bazi orollarining hisobga olmaganda unda doimiy turadigan aholi yuk. Antarktida kirgoklarini hisobga olmaganuda unda doimiy turadigan aholi yuk. Antarktida kirgoklarini va Antarktikaga tegishli ko'p orollarin rus dengizchilari F. Bellinsgauzen va M. P. Lazerov boshchiligida 1819-1821 yillarda maxsus tashkil etilgan ekspeditsiya vaqtida birinchi bo'lib kuradilar. 1911-1912 yillarda norvegiyalik kutb tadqiqotchisi R. Amudsen va ingliz olimi R. Skott deyarli bir vaqtda janubiy kutbga etib borishdi. Anarktikaning o'ziga xos sharoiti juda katta kuruklik va suv xavzasida xukmron. Antraktikadagi kunuklikda Antarktida kurukligidan tashqari orollar arxipelaglari alohida orollarni: Aleksandr IYeri,janubiy Shotlandiya, Janubiy Orkney, Janubiy Sandvig, Janubiy Georgiya, Ballen va boshqa orollarni o'z ichiga oladi. Okean materik kirgoklarini uyib kirib uedell, belinsgauzen, Amudsen, Ross, Jamiyat,Kosmanavtlar dengizlarini hosil qiladi. Maydoni 52 mln km kv . Anarktida Janubiy yarimshardagi boshqa materikdan minglab km uzoqda joylashgan. uning yagona yarimoroli Antraktika yarimorolining chekka nuqtasidan janubiy Amerikagacha bo'lgan eng yaqin masofa 100 km dan oshadi. Antraktidaning asosiy xususiyati uni kalin materik muzligi koplaganligidir.Materik muzi va shelf muzi togidan kuruklik maydoni, orollar bilan birga 13,975 mln km kv ga teng. Buning taxminan 10% shelf muzliklariga to'g'ri keladi. Muz bosgan maydon 2500 km kv eki materik maydoni 0,2% ga teng. Antraktidagi muz koplamining kalinligi o'rta hisobda 1720 m, lekin ayrim rayonlarda 200 m ga etadi. Bazi ma'lumotlarga ko'ra materik muzining umumiy xajmi km kv yani Yerdagi hozirgi zamon muzliklairing 90% ni tashkil etadi. Materikning g'arbiy chekkasini Antraktika And toglari va geomorfologik jihatdan Amerika And toglarining davombo'lgan tog sistemasi egallagan. Bu tog sistemasi Antraktika yarim oroli va unga yaqin joylashgan Meri Berd yeri orqali chuzidlib Eduard VII yarim orolida tugaydi. Bu tog sistemasiningt katta kismini materik muz koplagan, lekin balandligi 300-400 m dan ortik bo'lgan eng baland chukkilar ustida muz kutarilib turadi, ularda katta tog muzliklari bor. Elsuert erida toglar eng baland kutariladi.bu yerda Antarktidaning eng baland chukkisi Vinosiy togi(5140m)bor. Antarktika And toglari tinch suvlari ostida yangi Zellandiya suv osti morasi sifatida davom etib, sung yangi Zellandiya toglari bilan tutashadi. Antraktika ...