Atmosfera tarkibi

ATmosfera Tarkibi ATMOSFYeRA tabiiy holda un uchta (13) gazning aralashmasidan tashkil topgan. ularning eng muhimlari kuyidagilar (kuruk havoning tarkibi): azot -78,10%, kislorod-20,93%, argon-0,93%, karbonat angidridi -0,03%, hamda yengil geliy, neon kseon, kripton, vodorod, azon, ammiak, yod va boshqalardan (0,01%) iborat. Atmosferadagi azot (78,1%) asosan mikroorganizmlar faoliyati tufayli tuplangan. Bir kishi sutkada nafas olish orqali 10 ming litrga yaqin azotni havo bilan oladi. Atmosferadagi azot, kislorod aralashmasi rolini uynab, oksidlanish suratini va binobarin, biologik jarayonlarni tartibga solib turadi. Atmosferadagi gazlar ichida planetamizning organik hayoti uchun eng zarur kisloroddir. Kislorod rangsiz gaz bo'lib, o'zi yonmaydi, balki yonishga yordam beradi. Kislorodning yetishmasligi kishi organizmining xamma a'zolarini normal ishlashiga shikast etkazadi. Atmosferada kislorodning miqdori 1.5x1015 tonna bo'lib, shundan yer shari bo'yicha xar yili 1x1010 tonnasi yoqilg'iga sarflanmokda. Bir avtomobil 1-15 ming km yurganda, bir kishining bir yil oladigan kislorodini yoqilg'i bilan birga yokib yuk qiladi. AGAR YeR ShARIDAGI YaShIL o'simlikLAR XAR YILI 550 MLRD. TONNA KISLORODNI ChIKARIB BYeRMAGANDA, o'simlik taqdirDA ATMOSFYeRADAGI KISLORODINI miqdorI 200 YIL MOBAYNIDA TUGAGAN BULUR EDI. ATMOSFYeRADAGI KARBONAT ANGIDRIDI RANGSIZ, LYeKIN XIDLI bo'lib, INSON UNDAN BYeVOSITA FOYDALANMAYDI. Yer shari bo'yicha BMTning ma'lumotiga ko'ra, karbonat angidridning miqdori sunggi 100 yil ichida 10%ga oshgan. Atmosferada CO2ni miqdorini ortib borishi va uning ifloslanishini oldini olish bir necha davlatlarning, yani butun davlatlar ishtirokidagi xalqaro muammodir. U o'simliklar uchun zarur gaz bo'lib, fotosintez uchun muhim xom ashyodir. U sanoatlashgan rayonalarda ortib bormokda, agar uni miqdori atmosferada 0,07%dan oshib ketsa odam va organizmlar holatini yomonlashtiradi. Lekin 1 gektar keng barkli urmon xar yili 2240 kg karbonat angidridni yutib turadi va natijada uni miqdorini muvozatlashtirib turadi. Maxsus tekshirishlar shuni kursatadiki, shahar ustidagi havodan 1 sm3 olib analiz kilinganda, unda 100 ming dona chang zarrachalari borligi aniqlangan. Dengiz ustidagi 1sm3 havoda esa 100 dona chang zarrachalari aniqlangan. Chang zarralari Atmosferaning tabiiy ifloslanishida kosmik changlar, vulkonlarning otilishidan vujudga kelgan moddalar, o'simlik va hayvonlarning koldiklari; urmon dashtlardagi yonginlar, dengiz suvlarining mavjlanishi bilan havoga chikkan tuz zarrachalari, aeroplanktonlar muhim rol uynaydi. Koinotdan xar yili 100 t chang atmosferaga tushadi. Bir kuchli vulkon otilganda atrof muhitga 76 mln. m3 chang chikadi. Atmosfera havosining harakati natijasida shamol vujudga keladi va turli tezlikda harakat qilib juda katta kuchga egadir. Atmosfera tarkibidagi tabiiy changlar yer yuzasida sodir buladigan jarayonlar uchun katta ahamiyatga ega. Changlar suv buglari uchun kondensatsiya yadrosi hisoblanib, yonginlarni vujudga keltiradi, quyoshning to'g'ri radiatsiyasini yutib, yer yuzidagi organizmni ortikcha nurlanishidan saklaydi. ATmosfera resurslariga: havo yorug'lik Suv buglari Shamol quyosh radiatsiyasi Mineral va organik changlar ...