Avstraliya shakllanish tarixi relyefi va foydali qazilmalari

Avstraliya shakllanish tarixi, relefi va foydali qazilmalari Reja: 1. Materikning shaqlanish tarixi. 2. Relpefining asosiy belgilari. 3. Foydali qazilmalari. Materik shimoldan janubga 3200 km, g'arbdan sharqka 4100 km ga chuzilgan. Maydoni 7631,5 ming km.kv. Dengiz satXidan o'rtacha balandligi - 360 m. Eng baland nuqtasi 2230 m Kostsyushko. Avstraliyaning geologik strukturasi boshqa materiklarga nisbatan odiyrok. Unda eng qadimgi (kembriydan ilgargi) va gertsin burmali mintaqasi ajratilgan. Materikning maydoni 23 kismi - g'arbiy plato va deyarli butun Markaziy pasttekislik kembriydan oldingi platformadan iborat. Platformaning g'arbiy kismi qadimgi poydevor anteklizasidan iborat bo'lib, shu yerda eng qadimgi kristall jinslar va kamrok proterozoy va yoshrok chukindi svitalari ochilib kolgan. Platformaning sharqiy kismi qadimgi poydevor sineklizasidir. Eng qadimgi negiz shu yerda chukkan bo'lib, mezozoy (asosan bur), paleogen, neogen dengiz va kul yotkiziklari qatlami bilan berkilgan. Avstraliya kembriydan oldin hosil bo'lgan eng qadimgi strukturalar va Tasmantisdagi gertsin toglarining shimoli hamda sharqiy chekkalari Alpp geosinklinali bilan uralgan. Alpp geosinklinalida katta burmalar neogen davrida hosil bo'lgan. Yangi Gvineya, Yangi Zellandiya baland toglari va ularning orasidagi orollari kad kutargan. Materikning g'arbiy uzilma chekkasi kutarlgan: Tasman Yerida yoriklar bilan uralgan Kimberli gorst massivi ajralib chikkan. Torens kulining grebeni Flinders-Lofti gorst tizmalarini g'arbiy platoning janubi- g'arbiy chekkasidan ajratib yuborgan. sharqda relpef, shuningdek materik maydoni va qiyofasi kuprok uzgargan. Yorilish chiziqlari buylab Tasmantisning g'arbiy chekkasi Tinch Okean tubiga chukkan, suvga botmay kolgan kattagina g'arbiy kismi yuqori kutarilgan, natijada sharqiy Avstraliya toglari hosil bo'lgan. Avstraliya relpefining xarakteri shu relpefning tuzuvchi strukturalarining kadimiyligiga va peneplenlashish jarayonining uzoq davom etishiga bog'liq. Peneplenlashish natijasida juda katta teritoriyalar tekislanib kolgan, shunga ko'ra relpefda xayron kolarlik darajada bir xillik diqqatini jalb etadi: materik o'rtacha balandigi 350 m bo'lgan platodan iborat, yaoni Yevropadan keyin eng past kuruklik hisoblanadi. Ilgarigi vaqtdagi eng baland satxlardan yassi tepali orolcha toglar va o'tkir chukkili massivlar saqlanib kolgan. Avstraliyaning tektonik tuzilish xususiyatlariga yarasha materikda 3 struktura - morfologik oblast: g'arbiy plato, markaziy pastekislik va sharqiy Avstraliya toglari ajratiladi. Markaziy pastekislik. qadimgi Avstraliya platformasi sharqiy chekkasini buqilishi, kaleodon burmali toglaridan bir kismining cho'qishi, shundan keyin, dengiz va kul yotkiziklarning tuplanishi markaziy pastekislikning shakllanishi uchun zamin hozirladi. qadimgi relpefning past-baland joylari dengiz va kul yotkiziklari tuplanishi natijasida berkilib ketdi. Markaziy pastekislikning chekkalarida sal pal kutarilagn joylardagina relpefning past-balandi seziladi. Pastekislikning Markaziy xavza deb ataladigan o'rta kismi Eyr kuli atroflarida okean satxidan 12 m pastrokda. Bu Avstraliyaning eng past joyidir. Markaziy xavzaning g'arbiy yarmida g'arbiy plato chullar mintaqasining davomi bo'lgan chullar bor. sharqiy Avstraliya toglari uzoq vaqtgacha Avstraliya Kordilpera ...