Avstraliya shakllanish tarixi, relyefi va foydali qazilmalari

Avstraliya shakllanish tarixi, relyefi va foydali qazilmalari Reja: 1. Materikning shaqlanish tarixi. 2. Relyefining asosiy belgilari. 3. Foydali qazilmalari. Avstraliya materigining chekka nuqtalari: - shimolda York burni 100 41' sh.k. - janubda Janubi-sharqiy burun 390 11' j.k. - g'arbda Stip Poynt burni 1130 05' shq.u. - sharqda Bayron burni 1530 34' shq.u. Materik shimoldan janubga 3200 km, g'arbdan sharqqa 4100 km ga cho'zilgan. Maydoni 7631,5 ming km.kv. Dengiz sathidan o'rtacha balandligi - 360 m. Eng baland nuqtasi 2230 m Kostsyushko. Avstraliya toshko'mir zapaslari jihatidan janubiy yarim shar mamlakatlari orasida birinchi o'rinda turadi. Avstraliya materigining chekka nuqtalari: -shimolda York burni 10041' sh.k. -janubda Janubi-sharqiy burun 39011' j.k. - g'arbda Stip Poynt burni 1130 05' shq.u. - sharqda Bayron burni 1530 34' shq.u. Materik shimoldan janubga 3200 km, g'arbdan sharqqa 4100 km ga cho'zilgan. Maydoni 7631,5 ming km.kv. Dengiz sathidan o'rtacha balandligi - 360 m. Eng baland nuqtasi 2230 m Kostsyushko. Avstraliyaning geologik strukturasi boshqa materiklarga nisbatan odiyroq. Unda eng qadimgi (kembriydan ilgargi) va gertsin burmali mintaqasi ajratilgan. Materikning maydoni 23 qismi - G'arbiy plato va deyarli butun Markaziy pasttekislik kembriydan oldingi platformadan iborat. Platformaning g'arbiy qismi qadimgi poydevor anteklizasidan iborat bo'lib, shu yerda eng qadimgi kristall jinslar va kamroq proterozoy va yoshroq cho'kindi svitalari ochilib qolgan. Platformaning sharqiy qismi qadimgi poydevor sineklizasidir. Eng qadimgi negiz shu yerda cho'kkan bo'lib, mezozoy (asosan bo'r), paleogen, neogen dengiz va ko'l yotqiziqlari qatlami bilan berkilgan. Avstraliya kembriydan oldin hosil bo'lgan eng qadimgi strukturalar va Tasmantisdagi gertsin tog'larining shimoli hamda sharqiy chekkalari Alp geosinklinali bilan o'ralgan. Alp geosinklinalida katta burmalar neogen davrida hosil bo'lgan. Yangi Gvineya, Yangi Zellandiya baland tog'lari va ularning orasidagi orollari qad ko'targan. Materikning g'arbiy uzilma chekkasi ko'tarlgan: Tasman Yerida yoriqlar bilan o'ralgan Kimberli gorst massivi ajralib chiqqan. Torens ko'lining grebeni Flinders-Lofti gorst tizmalarini g'arbiy platoning janubi- g'arbiy chekkasidan ajratib yuborgan. Sharqda relef, shuningdek materik maydoni va qiyofasi ko'proq o'zgargan. Yorilish chiziqlari bo'ylab Tasmantisning g'arbiy chekkasi Tinch Okean tubiga cho'kkan, suvga botmay qolgan kattagina g'arbiy qismi yuqori ko'tarilgan, natijada Sharqiy Avstraliya tog'lari hosil bo'lgan. Avstraliya relefining xarakteri shu relefning tuzuvchi strukturalarining qadimiyligiga va peneplenlashish jarayonining uzoq davom etishiga bog'liq. Peneplenlashish natijasida juda katta teritoriyalar tekislanib qolgan, shunga ko'ra relefda xayron qolarlik darajada bir xillik diqqatini jalb etadi: materik o'rtacha balandigi 350 m bo'lgan platodan iborat, yaoni Yevropadan keyin eng past quruqlik hisoblanadi. Ilgarigi vaqtdagi eng baland satxlardan yassi tepali orolcha tog'lar va o'tkir cho'qqili massivlar saqlanib qolgan. Avstraliyaning tektonik tuzilish xususiyatlariga yarasha materikda ...