Buyuk geografik kashfiyotlarning geografiya fani rivojlanishidagi ahamiyati

BUYUK GEOGRAFIK KASHFIYOTLARNING GEOGRAFIYA FANI RIVOJLANISHIDAGI AHAMIYATI. Reja: Kirish. I bob.Buyuk geografik kashfiyotlar davri va uning xususiyatlari. 1.1. Buyuk geografik kashfiyotlar davrining boshlanishi va uning sabablari. 1.2. Buyuk geografik kashfiyotlar davridagi ijtimoiy iqtisoodiy vaziyat. II bob. Buyuk geografik kashfiyotlar davri va uning asosiy ekspidetsiyalari. 2.1. Amerika qit'asining kashf etilishi. 2.2. Hindistonga boradigan dengiz yo'lining ochilishi. 2.3. Buyuk geografik kashfiyotlarning geografik ahamiyati. Yevropada Sharqiy Osiyoda mug'ullarning istilolalari, O'rta Osiyo, Xitoy, Hindiston, ayniqsa arab sharqidagi fan va madaniyatda erishilgan yutuqlar, bu mamlakatlar bilan savdo va boshqa turdagi aloqalarni o'rnatishga intilishni kuchaytirdi. Ana shunday qiziqishlardan biri Italiyalik Monax Morko Poloning Markaziy Osiyoga sayohati, Ispaniyalik Run Klavixoning Samarqandga Amir Temur saroyiga elchi bo'lib kelishida o'z ifodasini topadi. 1254-94 yillarda Venetsiyadan chiqqan Marko Polo Kichik Osiyo, Eron, O'rta Osiyo orqali Xitoyga borgan. Sharqiy va janubiy Hitoy dengizlari, Hindiston, Hind okean iva Eron, Turkiya orqali yana qaytib kelgan. Qariyb 45 yillik sayohat «Marko Polo Kitobi»da aks etib, Yevropaga bu o'lkalarning geografiya shu kitob orqali tarqaldi Marko Polo kitobidan Xristofor Kolumb ham Xitoy, Hindiston, Mo'g'iliston haqidagi ma'lumotlarni o'qigan. Buyuk geografik kashfiyotlar davri deb nomlanadigan XV-XVI asrlarda chinakamiga yirik geografik kashfiyotlar qilindi. Yer planetasining dengiz va quruqlik joylanishi, ularning qiyofasi, dunyo okeanining bir butunligi isbotlandi. Bu kashfiyotlar va fandagi yuksalish uyg'onish-Rekessane-jarayoni bilan bog'liqdir. Xristofor Kolumbning (1451-1505y)ning Amerikani kashf etishi eng katta tarixiy voqeadir. Ammo tarix Kolumbga nisbatan adolatsizlik qildi. 1492 yil 12 oktyabrda birinchi marta shu vaqtgacha geografiya faniga noma'lum bo'lib kelgan qit'ani kashf etildi. Hozirgi Amerika qit'asining Bagam orollari Kolumb o'zining birinchi sayohatida kashf qildi. Bu sana Amerikaning kashf etilgan sanasi sifatida tarixda keldi. Birinchi sayohatida Kuba, Gainti orollarini kashf etdiki, aslida Kolumb ertaklaridagidek juda boy mamlakat hindistonga bordi deb o'ylagan. U Hindistonga-Osiyoga g'arbga tomon yurib sharqdan yetib keldim deb hisoblagan Kolumb 1493-96 yillarga ikkinchi, 1498 yilda uchinchi va 1502-1504 yillarda to'rtinchi bor sayohat qildi. Hayotining oxirigacha Kolumb o'zi Hindiston ochgan yerlarni deb xato hisobladik. Shu to'rt marta sayohatning ikkinchisida 1499 yilda Alonsa yed Oxeda boshchiligida kema tarkibida xizmat qilgan Amerigo Vespuchchining nomi bilan yangi ochilgan materik Amerika deb ataladi. Bu nomlanish ham tasodifiy holda yuz berdi deyish mumkin. Amerigo Vespuchchining yozib qoldirgan maktublari Germaniyaning Sen-Per shahrida matbuotda bosib chiqariladi. Nemis kartografi Martin Valdzemyullar boshchiligidagi jurnalda ilmiy to'garak a'zolari chiqargan e'lon qilingan maktubdaligi ochilgan qit'aning tabiati xaqqoniy ta'riflangan va bu materika Vespuchchining o'zi boshchiligida sayohat uyushtirilganligi ko'rsatilgan. Aslida Vespuchchi Biron-bir ekspediyaga bosh bo'lganini tarixiy dalillar isbotlaydi, bunday sayohat bo'lmagan. Valdzemyuller tuzgan xaritada yangi ochilgan qit'aga Amerika deb ...