Cho'llarda tabiatdan foydalanishning geoekologik jihatlari

Cho'llarda tabiatdan foydalanishning geoekologik jihatlari M U N D A R I J A K I R I S H Mavzuning dolzarbligi. Quruqlikning aridlashuv muammosi qurg'oqchillikning tez-tez takrolanishi tufayli turli sohalarning mutaxassislarida qiziqish o'yg'otish bilan bir paytda ularni tashvishga ham solmoqda. Bu hududlarni ogohlantiruvchi tadbirlar o'tkazish uchun shuningdek, bu hududlardagi yerlarning hosildorligini oshirish maqsadida сhuqur va har tomonlama o'rganish zarur. Insonning tabiatga ta'siri kundan - kunga о'sib bormoqda. Tabiatdan foydalanishning katta miqiyoslari sayyoramizda regional va global ekologik muammolarni keskinlashuviga hamda ayrim mintaqalarda ekologik tanazzulning kelib chiqishiga sabab bо'lmoqda. Inson tomonidan uning atrof tabiiy muhitga kо'rsatilayotgan ta'sirini tartibga solish, ijtimoiy taraqqiyot va qulay tabiiy muhitni saqlab qolishning о'zaro ta'sirini uyg'unlashtirish, inson va tabiatning о'zaro munosabatlarda muvozanatga erishish muammolari borgan sari dolzarb bо'lib qolmoqda. Ko'pgina regionalarda inson tabiatdan foydalanish jarayonida tabiiy - hududiy komplekslarni о'zgartirmoqda. Muammoning o'rganilganlik darajasi. Sayyoramiz yuzasida namoyon bo'ladigan geografik zonallik tusilmasida cho'llarning landshaftlari o'ziga xos mavqega ega. Million yillar davomida mujassamlashgan va mutanosiblashgan cho'l landshaftylarining о'zgartirilishi kо'pgina salbiy oqibatlarni yuaga keltirmoqda, ekologik - xo'jalik nuqtai nazaridan nomaqbul bо'lgan jarayonlarning kuchayishiga va katta maydonlarda tarqalishiga olib kelmoqda. Bunday jarayonlarni oldini olishda yoki qarshi kurashda majmua sajiyaga ega bо'lgan tadqiqotlar muhim amaliy ahamyatga ega. Bunday tadqiqotlar tabiatan komponentlarini о'zaro bog'liqlikda va о'zaro ta'sirida о'rganadi. Shu asosda ekspertizalar о'tkazish va prognozlar berish imkoniyatiga ega bо'ladi. Tabiatdan foydalanishni ilmiy asosda tashkil etishda yuqorida aytilgan tadqiqot usullariga ega bо'lgan geografiya fanlari alohida mavqega ega. Bitiruv malakaviy ishning tadqiqot ob'yekti va predmeti. Ishhning tadqiqot ob'yektini jahonning cho'l hududlari va predmetini esa cho'l landshaftlarining xususiyatlari, ulardan foydalanish va muhofaza qilish muammolari tashkil etadi. Bitiruv malakaviy ishni bajarishda qiosiy-geografik, majmuiy-geografik metodlardan, dala sharotlarida to'plangan ma'lumotlardan va kartografik materiallardan foydalanildi. Bitiruv malakaviy ishning asosiy maqsadi va vazifalari. Geografik qobiqda landshaft tabaqalashuvini va cho'llar geografiyasini hamda cho'llarda tabiatdan foydalanishni tahlil qilish ishning maqsadini tashkil etadi. Mazkur maqsadni amalgam oshirish uchun quyidagi asosiy vazifalar belgilangan: - landshaftlarning hududiy tabaqalashuvi va cho'llar; - cho'llarning tasnifi va geografiyasi; - cho'llarning tabiiy resurslari va ulardan foydalanish; - cho'llada atrof muhitni muhofaza qilish. Bitiruv malakaviy ishdagi ilmiy yangiliklar. O'zbek tilida jahon cho'llarining tabiati to'g'risida ma'lumotlar juda kam. Shu sababli mazkur ishni bajarishda imkoniyat darajasida cho'llar to'g'risidagi o'zbek va horijiy tillardagi turli manbalardan foydalangan holda jahon cho'llari tabiatining umumiy xususiyarlarini, cho'l landshaftlarining dinamikasini va cho'llar tabiatini muhofaza qilih muammolarini yoritishga harakat qilindi. Bitiruv malakaviy ishning amaliy ahamiyati. Ishda o'zbek tilidagi geografik adabiyotlarda cho'llar tabiatiga doir bo'lmagan ma'lumotlar mavjud. Bu ma'lumotlardan talabalar Umumiy Yer bilimi ...