Dunyo okeanining tabiiy-geografik sharoiti. Okean suvlari va oqimi

dunyo okeanining tabiiy - geografik sharoiti to'g'risida. okean suvlari va oqimi. Reja: 1. Dunyo okeani suvlari 2. Dunyo okeanidagi hayot 3. Okeanning tabiiy sharoiti 4. Videolavha 1. Tabiiy geograflarning diqqatini o'ziga tortgan quruqlik planetamizning 29,2% yer yuzasini egallaydi. Qolgan maydon 70,8% i Dunyo okeaniga to'g'ri keladi. Shuning uchun yer yuzasi tuzilishining umumiy tabiiy geografik qonuniyatlari okeanlar tabiiy geografiyasi asoslarisiz to'la bo'la olmaydi. Dunyo okeani osti relefi to'g'risidagi eng umumiy tasavvurlarni batigrafik egri chiziqlar berib, u okean osti maydonining taqsimlanishini ko'rsatadi. Biroq chuqurlik darajasi ko'pchilik hollarda Dunyo okeani osti relefining elementlarini to'la aks ettira olmaydi. Dunyo okeani osti quyidagi yirik elementlarga bo'linishi mumkin. Bular geoteksturalar yoki planetar morfostrukturalar: materikning suv ostidagi davomi, o'tkinchi zona, okean lojasi va okean ostidagi suv osti tizmalari. Materikning suv ostidagi davomi shelfdan, materik yonbag'ridan va materik etagidan iborat. O'tkinchi zona o'z navbatida o'tkinchi oblastlarga bo'linadi. Har bir oblast tarkibida chekka kolovina yoki o'rta dengiz, orollar yoyi va chuqur yoriq yoki cho'kmalar. Okean Lojasi okean kotlovinalaridan va turli tipdagi balandliklardan tarkib topgan. Okean osti tizmalari rift va chekka zonalarga bo'linadi. Dunyo okeani ostining asosiy geomorfologik elementlarini maydoni. (Leontev va boshqalar, 1974 y) Ma'lumki, materik va okean lojasi ostida ham yer qobig'i bir xil tuzilishga ega emas. Materiklar uchun xarakterli bo'lgan yer qobig'ini tiplari materikni deb yurtiladi. Materik qobig'ining qalinligi o'rtacha 35 km ga yaqin. U 3 ta qatlamdan iborat. Yuqori qatlam cho'kindili qatlam. Undan pastda granitli qatlam bo'lib, to'lqinlarni tarqalish tezligi 6 kmsek. Qatlamni qalinligi 15 - 17 km. Undan pastda zich jinslardan tuzilgan bazaletli qatlam bor. To'lqinni tarqalish tezligi 6,7 - 7,2 kmsek. Okean lojasi ostidagi yer qobig'i okean qobig'i deb yuritiladi. Uni qalinligi materik qobig'ini qalinligiga qaraganda o'rtacha 5 marta kam, aniqrog'i 7 km ga teng. Yuqori cho'kindili qobig'ini qalinligi 1 km ga yaqin. To'lqinni tarqalish tezligi 1,5 - 4,0 kmsek. bu qatlam ostida yanada zichroq qatlam bor. Ulardan ham pastda bazalt qatlami bo'lib, qalinligi 5 km ga yaqin. Materik qobig'i okean ostida ham keng tarqalgan. U materik chekkasi suv ostida hamma yerida davom etadi. Okean qobig'i esa faqat okean lojasida tarqalgan xalos. Nisbatan dengiz (okean) ostining chuqur bo'lmagan materik qirg'og'iga yaqin qismlari shelf deb ataladi. Uni ko'plab daryo vodiylari kesib o'tadi. Shelfda yaqin vaqtlarda to'rtlamchi davr muzlanishi zonasi ta'sirida bo'lganligidagi turli xildagi relef hosil qiluvchi harakatlarning izlari - silliqlangan qoyalar qo'y pesxonalari, cheka morenalar aniqlandi. Bundan tashqari qadimgi lotinental yotqiziqlar ham keng tarqalgan. Bu shuni ko'rsatadiki yaqin vaqtlarda quruqlikning qirg'oq bo'ylarini oxirgi muzlanish tamom ...