Ekologik xususiyatli favqulodda vaziyatlar

Ekologik xususiyatli favqulodda vaziyatlar Ekologik xususiyatli favqulodda vaziyat deganda, tabiiy hamda inson omili ta'sirida tabiiy muxim komponentlari holatining uzgarishi tushuniladi. Demak, Ekologik xususiyatli favqulodda vaziyatlaр tabiiy holda ham , inson faoliyati bilan boglik omillar ta'sirida ham paydo bulishi mumkin. Ekologik xususiyatli favqulodda vaziyatlar turlariga karab Z guruxga bulinadi. 1.Kuruklik (tuprok, suv osti) ning holati uzgarishi bilan boglik bo'lgan vaziyatlar. 2.Atmosfera( xavo muxiti ) tarkibi va xossalari uzgarishi bilan boglik bo'lgan vaziyatlar. 3.Gidrosfera holatining uzgarishi bilan boglik bo'lgan vaziyatlar. 4.Biosfera holatining uzgarishi bilan boglik bo'lgan vaziyatlar. A.Transchegaraviy favqulodda vaziyatlar. 1. Kuruklikning holati uzgarishi bilan boglik bo'lgan vaziyatlar Bu guruxga er ostidan foydali kazilmalarni kazib olinishi tufayli halokatli kuchkilarning paydo bulishi :chullashning xosil bulishi,kimyoviy moddalar(gerbitdilar, pestidilar, defoliantlar va boshqa zaxarli moddalar)ning tuprok tarkibida yigilib olishi;tuyrokning ogir metallar, okava suvlar va neft maxsulotlari bilan ifloslanishi tuprokning shamol va suv ta'siryda oziya(emirish)ga duchor bulishi ;tuprokning shurlanish darajasining ortib borishi va er osti suvlari satxining kutarilishi kabi vaziyatlar kiradi. 2. Atmosfera xavosi tarkibining Uzgarishi bilan boglik favkulotda vaziyatlar. Bu guruxga atmosfera xavosining azot, uglerot ,oltingugurt oksidlari,chang va kurumlar ,transport vositalari chikindilari , kimyoviy moddalar bilan ifloslanishi; atmosferaning dimikishi , kislotali yomgirlar paydo bulishi ,ozon katlamining emirilishi kislorod tankislig, iklimning uzgarishi, radiadiya darajasining yukoriligi kabi vaziyatlar kiradi. 3. Gidrosfera holatining Uzgarishi bilan boglik Favqulodda vaziyatlar. Bu buruxga er ustki suv zaxiralarining sanoat chikindilari va kishlok xujalik ishlar chikarish okovalari bilan ifloslanishi ; suv zaxiralarining neft maxsulotlari ,ogir metallar zaxarli kimyoviy moddalar va uy -ruzgor chikindilari bilan ifloslanishi ;er osti suvlari satxining kutarilishi tufayli muxandislik inshootlari , binolar va kadimiy obidalarning emirilishi; suv manbalarining zaxarli moddalar bilan ifloslanishi tufayli ichimlik suvining tankisligi va kasalliklarning paydo bulishi kabi vaziyatlar kiradi. Yoki radiaktiv chikindilar tuplagichlar :Navoi viloyatining TMK va Toshkent viloyatining Olmalik TMKlari eng katta xavf tugdiradi. Tuplagichlarning sel okimlari tasirida buzilishi va zaxarli moddalarining irrigaditsiya tarmogiga tushishi, shuningdek ,ularning kumilgan joylariga tuprok eroziyasi oqibatida tarqalishi natijasida Favkulotda vaziyat yuzaga kelishi mumkin. 4. Biosfera holatining Uzgarishi bilan boglik Favqulodda vaziyatlar . Bu guruxga USIMLIK va xayvonot dunyosiga ayrim turlarining yuqolib ketishi; yirik hududlardagi usimliklarning nobut bulishi; tabiatda ko'payishi darajasining pasayib borishi kabi vaziyatlar kiradi.5. Transchegaraviy favqulodda vaziyatlar: Kushni Kozogiston ,Tojikiston, Turkmaniston, va Afgoniston davlvtlari hududida transchegaraviy favkulotda vaziyatlar yuz berishining katta extimolligi bilan xarakterlanuvchi ko'plab xavf -xatar zonalari joylashgan. Ma'lum sharoitlarda xavf-xatar zonalari Fargona vodiysi vilgoyalari ham kiradi. Uning chegarasi buylab kushni Kirgiziston va Tojigiston hududlaridagi radioaktiv chikindi saklagichlari va agdarmalari mavjud. Mayli-suv (Kirgizston) daryosi xajmi 1,5 mln kub.m ...