Ekspeditsiya metodi - dalada daliliy ma'lumotlarni to'plash va ularni tartibga solish, tabiiy geografiyaning an'anaviy tadqiqot metodi

Ekspeditsiya metodi - dalada daliliy ma'lumotlarni to'plash va ularni tartibga solish - tabiiy geografiyaning an'anaviy tadqiqoт metodi Reja: Ekspeditsiya-aniq joyda tadqiqot olib borish haqida Tayyorgarlik bosqichi-maqsad va vazifalar Dalada daliliy ma'lumotlarni olib borishning mazmuni. Rekognostsirovka. Tayanch maydonlar va marshrutlar bo'yicha tadqiqotlar Kameral bosqich, ma'lumotlarni tahlil qilish Hisobot bosqichi hisobotni yoqlash Statsionar tadqiqotlar Ekspeditsiya-bevosita joyda geografik ob'ekt haqida faktik, ma'lumotlarni olish maqsadida kuzatish, o'lchash bilan bog'liq tadqiqotlar olib borish demakdir. Ekspeditsiyada olib boriladigan tadqiqotlarni dala ishlari deyiladi. Aniq joyda, muayyan bir maqsadda uyushtirilgan geografik tadqiqot bunday tekshirishning eng ko'p tarqalgan turi. entsiklopediyalarda va o'zbek tilining zohli lug'atida ekspeditsiya-lotincha tartibga keltirish, yurish degan ma'noni bildiradi deb ko'rsatilgan. Ekspeditsiya-biror ilmiy maqsad yoki alohida topshiriq bilan uyushtirilgan safar deb izohlangan. Tabiiy geografiyada aniq maqsadni ko'zlab, muayyan regionga uyushtirilgan ilmiy kuzatish hamda tadqiqotlar olib borish metodi. Ekspeditsiya jarayonida dalada olib borilgan tadqiqotlar natijasida yig'ilgan materiallar geografiya uchun ozuqa, asos, poydevor bo'lib xizmat qiladiki, ayni shun ma'lumotlarga asoslanib, nazariya va g'oyalar paydo bo'ladi, taraqqiy etadi, ilmiy sinovdan o'tadi. Shuni aytish lozimki, ilmiy uyushtirilgan aniq maqsadni ko'zlaydigan tabiat safari bo'lgan, rasmiy idora va muassasalar tomonidan tashkil etiladigan bunday ilmiy faoliyat geografiya uchun zarur. Ilmiy-tadqiqot instituti, oliy o'quv yurti, loyiha-reja muassasalarida muayyan regionda tabiiy komplekslarni, sanoat, transport kommunikatsiyalari, hududlarni dehqonchilik uchun o'zlashtirish va boshqa maqsadlarda foydalanish, yoki mavjud ilmiy taxminlarni isbot qilish uchun ekspeditsiya g'oyasi tug'iladi, aslida g'oya va taxminlar bir necha bo'ladi, shularni isbot qilish uchun ekspeditsiya tashkil etish g'oyasi vujudga keladi. Geografik kashfiyot tarixiga nazar tashlasak, Beruniy yerning shar-dumaloq shaklda bo'lganligini aniq tasavvur etgan (ma'mura)larni okeanlar yuvib turishi yoki okeanlar qirg'oqlari materiklar bilan chegaralanganligi haqidagi fikr - g'oyaga asoslanib, g'arbiy yarim sharda - yerning bizning obod joylarning qarama-qarshi tomonida odamlar yashaydigan quruqlik bo'lishi kerak deb taxmin - faraz qilgan. Oliy o'zining Hindiston, Mas'ud qonuni va boshqa asarlarida amalda isbotni talab qiluvchi g'oyalarni yozgan. Buni Beruniydan 500 yil keyin X.Kolumb ekspeditsiyasi isbot qilib, qo'shaloq materik shimoliy va janubiy Amerikani kashf etdi. Sirasini aytganda, ekspeditsiya dalada daliliy ma'lumotlarni to'plovchi metod sifatida antik davrdan boshlangan. Miloddan oldingi V asrda yashagan Gerodot mamlakatlarning tabiati va tarixini tasvirlashda foydalanilgan ma'lumotlarni o'z sayyohlari davomida to'plagan. Tarix fanining otasi deb nom olgan, geografiyada o'lkaga izchil geografik ta'rif berish yo'nalishining asoschisi deb e'tirof etilgan Gerodot Skifiya-Skiflar mamlakati bo'lgan Qoradengiz bo'yi past tekisligida sayyohda bo'lmaganda bu regionning o'rmonsizligi, tekislik ekanligi, qishi qaxraton sovuq, yozi quruq va issiq iqlimli ekanligi bu darajada aniq ta'riflanmagan bulur edi. Yoki Marko Polo 24 yil (1271-1295) maboynida Hitoyga sayoat qilmaganda ...