Ekvatorial mintaqa iqlimi va orzanizmlarning tarqalishi

EKVATORIAL MINTAQA IQLIMI VA ORZANIZMLARNING TARQALISHI Yillik yoginlar. Subekvotorial mintaqa. Ekvatorial mintaqa. REJA: MAVZU:EKVATORIAL MINTAQA IQLIMI VA ORZANIZMLARNING TARQALISHI Ekvotorial mintaqa taxminan 50-80 sh.k. dan 40-110 j.k gacha tarqalgan. Mintaqa yil davomida yuqori haroratlar (o'rtacha oylik haroratlar +240 dan +280 gacha) va yillik radiatsiya balansining (3066 ∙ 102 - 3360∙ 102 Jsm2) yuqori miqdori bilan ajralib turadi. Butun yil davomida haroratlarning amplitudasi 40 dan oshmaydi. Kunlik haroratlarning amplitudasi ancha yuqori bo'ladi (10-130). Faol haroratlarning ( +10o dan yuqori) jami 900-100. Yog'inlarning yillik miqdori 200 mm dan ziyod (tog'larda 500-700 mm gacha). Yomg'irlar jala ko'rinishida bo'ladi. Bu paytda ko'pincha chaqmolar bo'ladi. Yog'inlarning miqdori ehtimoliy bug'lanishga nisbatan ko'p va tekisliklarda ortiqcha namlanish bo'ladi. Quruqchilikning radiatsiya indeksi - 0,4-0,8. N.N. Ivanov bo'yicha o'rtacha yillik namlanish koeffitsiyenti 2-3.Issiqlik va nam miqdori katta bo'lishi tufayli mintaqada iqlimning dengiz va kontinental tiplari orasida deyarli farq yoq. Tropik ichkarisidagi boshqa geografik (subekvatorial va tropik) mintaqalar kabi ekvatorial mintaqa ham kaynazoy erasida tropikdan tashqaridagi mintaqalarga nisbatan kamroq o'zgargan. Ekvatorial o'rmonlar o'z qiofasini hozirga qadar deyarli o'zgartirmagan. Ammo tropik ichkarisidagi maydonlarda qurg'oqchil hududlar nam hududlar hisobiga qisqargan. pirovardida ekvatorial o'rmonlar savanna va savanna o'rmonlariga o'rin bo'shatganligi sababli ularning maydoni biroz kamaygan. Barcha tabiiy jarayonlarning katta intensivligi ekvatorial mintaqaning yana bir o'ziga xos xususiyatidir. Ekvatorial mintaqa quruqlikning g'arbiy va markaziy qismlarida doimiy yashil o'rmonlar (gileyalar) zonasi bilan band. Zonada zenital yog'inlar tushdan so'ng havoning konveksiya oqimi eng intensiv bo'lgan paytda jala ko'rinishida yog'adi. Yo'ginlar butun yil davomida yog'adi, eng quruq oyda ham yog'inlarning o'rtacha oylik miqdori 100 mm dan kam bo'lmaydi. Issiqlik va namning mavsumiy ritmikasi ifodalanmagan. Zonada hidrografik to'r qalin va sersuv, daryolarning rejimi zenital butun yil davomida deyarli tekis, faqat kuzda va bahorda daryolarning suv xarajati ancha ko'payadi. Yog'inlarning 50-70 %i yillik qatlami 100 mm ga yaqin va undan ziyod bo'lgan oqimga sarflanadi. Zenital yomg'irlar paytida daryolarda suv sathining keskin ko'tarilishi tekisliklarning katta maydonlarini bosadigan toshqinlarga sabab bo'ladi. Suv bosgan joylardagi nurash po'stining ortiqcha namlanishi ularni daryo yotqiziqlariga aylantiradi. Shu sababli ekvatorial mintaqaning daryo suvlarida loyqa juda ko'p bo'ladi. Botqoqlar ham tarqalgan. Sizot suvlari asosan chuchuk. Biokimyoviy va geomorfologik (erozion-akkumulyativ va b. ) jarayonlar butun yil davomida juda intensiv va shu sababli bu jarayonlar qalin nurash po'stida, tuproqlar va o'simliklarning alohida xillarida, relyefning mezoshakllarida namoyon bo'ladi. Keyingi geologik davrlar davomida barqaror bo'lgan issiqlik va namga boy bo'lgan hidrotermik namlanish qalin (125 m gacha, ko'pincha 15-40 m ) nurash po'stining shakllanishiga imkon bergan (1 m qalinlikdagi po'st 50 ming ...