Geografik poyas va havoni o'zgarishi

Geografik poyas va havoni o'zgarishi bilan mashg'ulotni tuzilishi va musobaqa faoliyati Reja: Sportda ishlatiladigan doping va unga qarshi kurash Doping - nazoratini tashkil qilish va o'tkazish tartibi. Doping qabul qilgan sportchilarga qo'llaniladigan ja'zolar. musobaqalar taqvim, mavsum-iqlim sharoitlari va sport mashg'ulotlarini davrlari Musobaqalarga tayyorgarlikni ta'minlashda material texnik ta'minoti Katta musobaqalarga qatnashish uchun sportchi qitadan-qitaga boradi. Shunga nisbatan yangi sharoitga geografik poyasda soat vaqtining o'zgarib qolishiga organizmning moslashishi zarur. Malumki inson organizmi o'zining kunlik ritmiga ega. Biologik faol moddalar organizmining ichki muhitida kunduzgi kechki vaqtida, kishining qobiliyati har xil jismoniy va psixologik ta'sirlariga qarab o'zgarib turadi. Organizmning funksional imkoniyatlarining yuqori darajasi soati 10 dan 13 gacha, keyin 16-19 gacha, keyin ozroq susayishi qayd qilingan. Hayotiy funksiyalarning minimal faolligi kechasi 2 dan 4 gacha belgilangan. Bir necha soatlik geografik poyasni kesib o'tganda kunlik rejimni psixologik funksiyasi yangi poyas vaqti bilan kelisha olmay qoladi. Birinchi kunlari o'rganilgan ritmga kun va tunning o'zgarishiga to'g'ri kelmaydi. Tashfi disenxroz belgilanadi. Keyinchalik vaft kuchiga farab organizm funksiyasida fayta tashkil topish - ichki disenxrozga o'tadi. Kassel G.N (1983) tadqi-qotlari bo'yicha 7 soatlik farqi bor poyasda faqat 6 kundan keyin-gina organizm shu yerga o'zgargan sharoitga moslashgani ko'rinadi. Bunda ko'proq harakatchan bo'lib psixik (oliy asab) faoliyati va ishchanlik ko'rsatkichlari hisoblanadi. Fiziologik ritmlar va fiziko - ximik jarayonlar, organlar-da oqayotgan, to'qima va submetkalar tizimidagi qon va mashg'ulot-dagi suyuqliklarni aniqlaydigan ko'rsatkichlar ancha uzoq vaqt ichida oldingi stereotil darajada qoladi. Vaqtincha moslashuvni uchta fazasi mavjud. 1 - (moslashuvni birinchi reaksiyasi) bir kunga yaqin davom etadi, bu esa hali stress-sindrom ancha og'ishi, oxirgi moslashuv samaradorligi yig'ilish darajasida ekanligini ko'rsatadi. 2 - asosiy faza bir haftagacha davom etadi. Bu vaqt ichida organizmda boshlang'ich qayta qurish jarayoni boshlanadi, unda boshqaruvchanlik tizimi o'rnini to'ldiruvchi moslashuv reaksiyasi paydo bo'ladi. 3 -(moslashuv reak-tsiyasini tugallash) 2-3 hafta davom etadi. Bu vaqt ichida oxirgi moslashuv samaradorligi asta - sekin qayta tiklanadi. Organizm tizimini funsionallik darajasi turg'unlashadi hamda gemosta-zani tashkil topishi tugallanadi. Yuqorida ko'rsatilgan fazalarni davom etishi vaqt poyaslarini kesib o'tish bilan bog'liq. 2-3 soatli vaqt poyaslarini kesib o'tganda organizmning funksional holati o'rtacha xarakterda bo'lib, vaqt moslashuvi tez tugallanadi. 5-8 soatlik poyaslarni kesib o'tganda organizmning kun ritm funksiyasi ancha buziladi va moslashuv jarayoni ko'p vaqt davom etadi. Masalan: Panfilov O.P (1986) ma'lumotlariga qaraganda 7-8 soatlik poyaslarni almashuvida taxminan ko'rsatkichi va ish qobiliyati 2-3 kun ichida tez tushib ketadi, keyin asta-sekin tik-lanib, 7-13 kun ichida to'liq tiklanadi. Shuning uchun yuqori tansifli sportchilar olimpiya yoki dunyo chempionatida qatnashish uchun musobaqa o'tadigan joyga oldindan ketishadi. Ko'pchilik ...