Geografik xarita

Geografik xarita 5-sinf Geografiya fani darsligi asosida 11-mavzu Siz Yerning modeli - globusni va joy planini bilasiz. Globusda materiklar, okeanlar, orol hamda yarimorollar ancha aniq, lekin juda kichraytirilgan holda tasvirlanadi. Joy planida esa kichik joy va undagi hamma narsa - tepalik, daryo, binolar, daraxt, shamol tegirmoni va boshqalar ancha to'liq aks etadi. Geografik xaritada Yer yuzasi tekis yuzada juda kichraytirilgan holda shartli belgilar bilan tasvirlanadi Xaritalar nimalarni aks ettirishiga qarab har xil bo'ladi: relyef xaritasi, foydali qazilmalar xaritasi, tuproqlar xaritasi, o'simliklar xaritasi, hayvonot dunyosi xaritasi va boshqalar. Relyef xaritalarida quruqlik yuzasidagi va dengiz ostidagi notekisliklar - tog'lar, qirlar, tekisliklar tasvirlanadi. O'simliklar xaritalarida turli hududlardagi o'simliklar, ularning qanday tarqalganligi ko'rsatiladi. Foydali qazilmalar xaritalarida ko'mir, neft, gaz, temir rudasi va Yerning boshqa mineral boyliklari qayerlarda joylashganligi shartli belgilar bilan aks ettiriladi. Iqlim xaritalarida Yer yuzining qayerida qancha yog'in yog'ishi, havo harorati qanday bo'lishi, shamollar yo'nalishi tasvirlanadi. Iqtisodiy xaritalarda sanoat korxonalari va qishloq xo'jaligi ekinlari, transport yo'llari shartli belgilar bilan tasvirlanadi. Bu sanab o'tilgan barcha xaritalarda ma'lum mavzuga oid geografik narsa (predmet) va hodisalar tasvirlangan bo'ladi. Geografik xaritalar Dunyo xaritasi, materik va okeanlar xaritasi hamda alohida o'lkalar, davlatlar xaritalariga bo'linadi. Antarktida Janubiy Amerika Shimoliy Amerika Afrika Avstraliya Evroosiyo Mavzuli xaritalardan tashqari umumgeografik xaritalar ham bo'ladi. Ularda hududning umumiy ko'rinishi, ya'ni relyef, daryolar, ko'llar, dengizlar, shaharlar, okeanlardagi yirik oqimlar va boshqalar ko'rsatiladi. Bunday xaritalar tabiiy xaritalar deb ataladi. Tabiiy xaritalar ham har xil bo'ladi: Dunyo (Yarimsharlar) tabiiy xaritalari, alohida materiklarning tabiiy xaritalari, ayrim davlat va o'lkalarning tabiiy xaritalari Xaritalarning shartli belgilari. Xaritalarda turli predmet va hodisalarni tasvirlash uchun xaritaning o'ziga xos tili hisoblangan shartli belgilardan foydalaniladi. Xaritalarning shartli belgilari Har bir rang qanday balandlikni bildirishi xaritaning shartli belgisida beriladi. Bunday belgilar balandliklar shkalasi deb ataladi. Balandlik lar shkalasi Balandliklar shkalasidan foydalanib, hududning har bir nuqtasining balandligini aniqlasa bo'ladi. Chuqurliklar shkalasi ham shunday tuzilgan. ...