Hasharotlarning morfologiyasi, anatomiyasi va fiziologiyasi

Hasharotlarning morfologiyasi, anatomiyasi va fiziologiyasi Reja: 1. Hasharotlarning morfologik tuzilishi. 2. Hasharotlarning ichki organlari tuzilishi. 3. Hasharotlar fiziologiyasi. 4. Xulosa. Hasharotlarning gavdasi to'lig' 3 bo'g'imga ajralgan. Buni 3 ta tegma deyilib, boshi Cepalon, ko'kragi - thorax, korni abdomen deyiladi. Boshi yaxlit bo'lib, segmentlar - 5 ta, ko'kragida 3 ta, g'orinda 2-ta. Umuman hamma sigmentlar soni 19 ta bo'lishi mumkin. Boshi - ko'p oyog'li hasharotlar singari og'iz oldi kuragi va 4 ta tana sigmentining birga g'o'shilishidan hosil bo'lgan. Ayrim hasharotlarda esa bosh tepasi, ensa, chakka, lunj deb ataladigan g'ismlari bor. Bosh g'ismida 4 juft oyog' mo'ylovlar va og'iz apparatiki hosil g'iluvchi 3 juft oyog' mavjud. Hid bilishda muylovlari muhimdir, ular har xil shaklda bo'lishi mumkin. Og'zi ularni hayot kechirishiga g'arab: kemiradigan bo'lishi, unda yug'ori jag'lar - mandibo'llalar, pastki jag'lar - maksillalar ularni bo'g'im oyog'laridan iborat. Bundan tashg'ari 3-nchi juft og'iz oyog'lari kelib chig'ishi jihatidan ikkinchi juft maksillalar deyilib, pastki lablarni hosil g'iladi. Shu pastki lab kuraklari ta'm bilish organlari vazifa- sini bajarishi mumkin. Hasharotlarni og'iz organlarini o'zgarishi sharoitning ho- disalariga, yashash sharoitiga moslashgan.1) Suyug' ovg'at(nektar) bilan ovg'atlanuvchilarga suruvchi apparat deyiladi. Bunga kapalaklar, arilar, ulardagi surish apparati shunday moslashganki ular xitindan iborat bo'lib, o'simliklardagi shirani surishga moslashgan. Masalan, chivinlar ilgari chakmas edi. Ularda shunday xu-susiyat keyingi paytlarda paydo bo'ldiki, ular chakishga o'tdilar, balki bir necha yildan keyin pashshalar kabi surishga moslashib ketishi mumkin. Shuning uchun ham ayrim hasharotlarni sanchib suruvchi apparati hatto 20 sm.ga yetadi. G'andalalar hayvon terisini hatto teshib undagi suyug'lik va g'onni surishga moslashganligi hasharotlarni fag'at o'simliklar bilan emas, hayvonlar bilan ozig'lanishidan darak beradi. Ko'kragi 3 g'ismdan iborat: 1.Ko'krak oldi 2.Ko'krak o'rtasi 3.Ko'krak oxiri Ko'krak sigmentlarida 3 juft g'orin oyog'lari bor. G'anotli hasharotlarda hatto ko'krak o'rtasi va oxiri sigmentlarida g'anot-lar bo'ladi. Ko'krak sigmenti - g'alg'on xitinli skeleritlar, org'a kalg'oni org'a yoki tergit, g'orin g'alg'oni tush yoki sternit va 2 ta yon g'alg'oni-big'in yoki plevdalar bilan g'oplangan. Bu g'alg'onlar mayin xitin bilan bir-biri bilan o'ralgan. Hasharotlarni ko'krak g'ismi lokomator funksiyami bajarib oyog'lari bo'lmaydi. Ko'krak oyog'lari yurish va yugurish vazifalarini Bajarib, 5 g'ismdan iborat. Asosiy bo'g'im yoki chanokcha; Kichkina va kalta tana (kust) Son- Boldir- 5 ta kalta burimdan iborat,tirnok bilan tutaydigan panja.- Shuni aytish kerakki, hasharotlarni hayot kechirishga g'arab-suvda, uchish, yerda yurishiga g'arab oyog'lari turli tuzilishda ish bajaradi. Ko'pchilik hasharotlarda juft g'anot bo'ladi. 1-chi jufti ko'krak o'rtasidan, 2-chi jufti ko'krak oxiridan chig'adi. G'anotni markam g'iladigan skelet naychalardan iborat bo'lib ular ichida traxeyalar va nervlar utadi. Xitin naycha ichiga gemolimfa kirib turadigan ...