Janubiy Shotlandiyadagi vodiy

Janubiy Shotlandiyadagi vodiy Janubda bu depressiya (soylik) oq bo'rdan tarkib topgan kuesta platosi bilan almashinadi. Bu plato relefida yaqqol ajralib turuvchi Chiltern-Xils qirlaridan iborat bo'lib, balandligi 250 m ga etadi. Bu qirlar janubga-Temza havzasi botig'kga yoki London havzasiga tomon qiya tushib keladi; bu havza uzunasiga cho'zilgan depressiyadan iborat bo'lib, kaynozoy erasining qalin dengiz yotqiziqlari bilan to'lib qolgan. Temza havzasidan janubroqda bo'r davri jinslari yana yer betiga chiqib ikkita gryada-Shimoliy va Janubiy Dauns gryadasini hosil qiladi; shimoliy Dauns shimolga, London havzasiga, Janubiy Dauns esa-janubga La-manshga tomon tiq jarlik hosil qilib tushgan. Janubiy Dauns Janubiy Buyuk Britaniyaning oppoq bo'r jinslari yarqirab turuvchi baland jarlik sohilini hosil qiladi; bu sohilning ingression (chekinuvchi) qo'ltiqchalarida mamlakatning eng muhim portlari jdylashgan. Irlandiya orolining butun ichki qismini Markaziy Irlandiya pasttekisligi band etgan. Uning yuzasi karbon davrining ohaktoshlaridan tarkib topgan bo'lib, bazi joylarda ular ustida yupqa gilli yotqiziqlar qavati joylashgan. Tekislikda karst relefi va karst gidrografiyasining barcha shakllari: Chuqur quduqlar, g'or va galereyalar, yer osti daryolari hamda ko'llar uchraydi. Markaziy Irlandiya tekisligi hamma tomondan kuchli parchalangan va balandligi 100 m dan oshmaydigan tog' massivlari bilan o'ralgan. Shimolda Donegol massivi, shimoli-sharqiy sohil yaqinida-Antrim tog'lari joylashgan; Antrim tog'larini tashkil etgan bazalt lavalarining tagida turli yoshdagi jinslar ko'milib yotibdi. Qirg'oq to'lqini bu platoda to'g'ri geometrik shakldagi juda katta ayrim-ayrim platolarni hosil qilgan; plato go'yo bahaybat plitalar terib ishlangan toii yo'lni eslatadi, shunint uchun ham u gigantlar tosh yo'li nomini olgan. Irlandiya sohilining shimoli-g'arbga turtib chiqqan qismini kuchli parchalangan Konnaut tog'lari egallab yotibdi; janubi-sharqda, sohil bo'ylab Unklou tog'lari cho'zilib ketgan, janubi-g'arbda Irlandiyaning eng baland qismi Kerri tog'lari bo'lib, undagi Karrantuil cho'qqisining balandligi 1041 m. Yrlandiya tog'lari relefida kuchli tektonik va erozion parchalanishdan tashqari qadimgi muzliklarning ko'plab izlari saqlanib qolgan bo'lib, ular uncha baland bo'lmagan joylarda ham keskin, deyarli alp tipidagi relefni hosil qiladi. Bu hol qadimgi qizg'ish qumtoshlarning qalin qatlamlaridan tarkib topgan Kerri tog'larida ayniqsa yaqqol ko'zga tashlanadi. Ularning yonbag'rida ko'llar bilan band bahaybat tsirklar saqlanib qolgan. Kerri tog'lari chuqur parchalangan sohilga zinapoyasimon tushib keladi. Britaniya orollarining foydali qazilmalari asooan qadimgi tog'larning chekka qismlari hamda turli yoshdagi vulkanizm protsesslari bilan bog'liq. Toshko'mir Buyuk Britaniya orollarining asosiy mineral boyligidir. Uning konlari uch asosiy rayonda-O'rta Shotlandiya pasttekisligida, Pennin tog'larining chekka qismlarida va Janubiy Uelsda to'plangan. Cho'kindi yo'li bilan paydo bo'lgan temir rudalari Pennin tog'larining chekkalarida tarqalgan. Bu rudalar tarkibidagi temir miqdori 28% dan oshmaydi. Kornuel yarimorolining granit intruziyalarida mis va qalayi rudalari konlari bor edi, biroq hozirgi vaqtda ular qazib olib tugatilgan. Shimoliy Irlandiyada ...