Litosferaning dolzarb muammolari va ularning yechimini topishning zamonaviy yo'llari

Litosferaning dolzarb muammolari va ularning yechimini topishning zamonaviy yo'llari Litosferaning dolzarb muammolari va ularning yechimini topishning zamonaviy yo'llari Reja: 1. Litosfera haqida tushuncha. 2. Tuproqning biosferadagi ahamiyati 3. Tuproqni ifloslantiruvchi manbalar muhofazalash choralari 4. Tuproq qatlamini tadbiq qilish Litosfera - λίθος - tosh va σφαίρα - shar, kobik Litosfera - grek tilida «tosh o'ram». Yerning qattiq holatdagi tosh o'ramning qalinligi: okean tubida 5-7 km, quruqlikdagi 30-40 km tog'li o'lkalarda 70-80 km gacha, Yerning tosh o'rami sathining tashqi tuzilishi - relef deyialida. Tuproq resurslari Tuproq - quruqlikni qoplagan sayyoramizning mustaqil maxsus biologik kobig'idir. Tuproq to'g'risidagi ta'limotni rus olimi Dokuchaev V.V. yaratdi. tuproq quyidagi uni hosil qiluvchi agentlarni o'zaro faoliyatlarini mahsuloti: joyni iqlimi, undagi o'simliklari va tirik organizmlari, yer tuzilishi va uni yoshi, mutloq ( absolyut) balandligi va tuproq hosil qiluvchi ona tog' jinslari. Tuproq qatlamiga ekologik omillar ta'siri Tuproq eroziyasi - tuproqning yuza unumdor qatlamlarining suv, shamol, va boshqa antropogen ta'sirlar ostida yuvilib, uchirib ketilishi va emirilishi Shamol eroziyasi - deflyatsiya - jarayonida tuproqning eng unumdor qatlami shamol ta'sirida uchirilib ketadi. Deflyatsiya tez-tez shamol esib turuvchi, yengil tuproqli, o'simlik qoplami yaxshi rivojlanmagan hudularda tez avj oladi. Tuproq qatlamiga ekologik omillar ta'siri Suv eroziyasi - tuproqning yuza unumdor qatlami suv oqimi ta'sirisda yuvilib ketilishi. Irrigatsion eroziyasi - nishablik maydonlarda erlarni notug'ri sug'orish tufayli yuz beradi. Bo'ylama eroziya (jarlanish) - nishablik erlarda yog'in-sochin yoki sug'orish suvlarining torroq maydonda kuchli oqim vujudga kelishi tufayli tuproqni bo'lama (tik) yo'nalishida emirilshi. Dengiz, daryo, ko'l va suv omborlari kabi suv xavzalarining qirg'oqlarini suv to'lqinlari ta'sirida emirilishi abraziya deyiladi. Tuproq qatlamiga ekologik omillar ta'siri Sho'rlanish - tuproqning o'simliklar o'sadigan yuqori qatlamlarida (2 metrgacha) ekinlar va boshqa organizmlarga zarali bo'lgan oson eruvchan tuzlarning myoridan ortiqcha to'planishi. Birlamchi (tabiiy) sho'rlanish tuproq hosil qiluvchi tog' jinsi tarkibidagi tuzlar hisobiga yuz beradi Ikkilamchi (sunniy) sho'rlanish - qishloq xo'jalik ekinlarini sug'orish jarayonida yer osti suv sathining ko'tarilishi va uni bug'lanishi natijasida hamda sho'rrok suv bilan sug'orish natijasida yuz beradi. ...