Magelaning yer sharidagi ekspeditsiyasi

Magelaning yer sharidagi ekspeditsiyasi Reja: Fernan Magellan (Magelpyani, 1480 yilga yaqin tug'ilgan) ni xayet faoliyati Magellan sayyohati (1519 y) haqida tushunchalar Magellan sayyohatining natijalari Bu ekspeditsiyani tarixiy geografik ahamiyati Tayanch iboralar: Magellaning hayot faoliyati haqida maolumotlar; Magellanning ekspeditsiyasi (1519 y); Magellaning sayyohati natijasi; Uni ekspeditsiyasini tarixiy geografiya uchun ahamiyati. Fernan Magellan (haqiqiy familiyasi Magalpyansh, taxminan 1480 yilda tug'ilgan). Potrugaliyada oqsuyak (dvoryan) oilasida tuG'ilgan. U 1512-1515 yillar Shimoliy Amerika urushida yaradaor bo'lib Portugaliyaga qaytib keladi va yarador bo'lib qaytgach Magellan Portugaliya podshosidan yordam so'raydi. Ammo Magellanning iltimosini podsho qondirmaydi. Shu sababli Magellan Ispaniya davlatiga borib, u yerdagi Portugaliya astronomlari kompaniyasiga aozo bo'lib, u yerdagi portugaliyalik Ruy Faleyru bilan birga Yer shari aholi punktlarining geografik koordinatalarini aniqlash ishlari bilan shuG'ullanadi. 1494 yil Ispaniya va Portugaliya davlatlari O'rta sida shartnomaga (Tordosilpyas) ko'ra Ispaniya davlati Yer sharining 46 0 G'arbiy uzoqlikdan tutgan meridiandan sharqdagi erlarni Portugaliya davlati esa 460 meriddiandan G'arbdagi tadqiqotlar olib borishga kelishgan edilar. Ammo ispanlar sharqdagi ziravor (molokko - 128 0 sh.u.) orollarini Ispaniyaga qarashli bo'lishi kerak degan fikrlar kiritib, Portugaliya davlati harakat doiralari bo'lgan joylarga shubxa bilan qaraydi va shu paytda Ispaniya davlatini Sevilp shahrida bo'lib o'tgan Hindiston kengashida Magellan maoruza qilib, Molukko oroliga Atlantika okeani bo'ylab Janubiy Amerikani sharqiy sohillari bo'ylab so'zib, «Janubiy okean» orqali G'arbga o'tib, Tinch okeani orqali so'zib, Zirovarlar oroliga borish mumkinligi haqida axborot bergan. Magelan axborotidan xabardor bo'lgan Ispaniya podshosi KarlI Ziravorlar oroliga borish va uni geografik koordinatasini aviqlash uchun tezda besh kemadan iborat ekspeditsiya uyushtiradi va ekspeditsiyaga rahbar qilib Magellanni tayinlaydi. Magellan boshchiligidagi ekspeditsiya Ziravorlar oroliga borish uchun 1519 yilning 20 sentyabrida Ispaniyani Gvadiani daryosi qo'yiladigan joydagi San-Lukar portidan yo'lga chiqqan. Sayyohlar okeani bo'ylab G'arbiy janubga so'zib, Kanar orollaridan (20 0 g.u.) va Braziyaliyaning Sharqiy sohillaridan janub tomon so'zib Guanabar orqali o'tib La-Plata quyulmasiga kelib, bu yerda bir oy bo'lib, yerlik aholi bilan tanishib, ularni urf-odatlari savdo-sotiq faoliyati haqida maolumotlar oldi. (1520 yil, dekabrp). Sayyohlar bu yerdan chiqib San Matias (41 0 j.k.) qo'ltiG'i orqali o'tib San Xorxe qo'ltiG'iga (47 0 j.k.) kelib qishlashdi. Sayyohlar oldiga bu yerda yashovchi baland bo'yli indeetslar bilan tanishdilar. Ularning sayohlar «patagon»lar (ispancha yirik oyoqlilar) deb atadilar. Shundan beri bu joyni Patagoniya (47 0 j.k.) yaoni, yirik oyoqlilar vatani deb ataladi. Sayohlar San-Xorxedan janubga tomon so'zib, uzoqdan yoruq chiqayotgan erlarni kradi. Bu joyni Magellan «Olovli yer» (Zemlya ognya) deb atadi. Ekspeditsiya aozolari «Olovli yer» oroliga etmasdan hozirgi Pilar («Jellannqy mqs») burni yaqinidan G'arbga tomon so'zib, Tinch okeaniga o'tib, shimol ...