Meteorologiya va mikroiqlim kuzatishlari

Meteorologiya va mikroiqlim kuzatishlari Reja: Meterologiya stansiyalari, ekspeditsiya davrida (maktabda) tashkil etish, zaruriy jihozlar Kuzatuv ishlar tartibi Qashqadaryo havzasi va ularga tutash stansiya ma'lumotlari, ularning ahamiyati. Iqlim va senontik xaritalar. Iqlim va uni xo'jalik nuqati nazardan baholash g'oyat muhim ilmiy va amaliy ahamiyatga molik ish. Iqlim meteorologiya, gidrometerologiya stansiyalarda olib boriladi. O'zbekiston iqlim v ob- havoni oldindan aytib berish bilan Respublika gidrometirologiya boshqarmasi, gidrometirologiya ilmiy tadqiqort instetuti joylardagi gidrometirologiya stansiyalari shug'ullanadi. O'zbekistonda dastlabki metirologiya stansiyasi, Tashkent shahrining janubiy g'arbiy qismida ximya labaratoriyasi qoshida 1870 yilda tashkil etilgan. 1874 yilda shahar markaziga ko'chirilib doimiy kuzatishlar olib borilgan, asboblar bosh geofizik akservatoriya (Petrburg) dan olinib kecha kunduz uch marta kuzatishlar olib borilgan. Turkiston gneral gubernatorligi farmoyishi bilan 1876 yilda astranomiya abservatoriyasi qoshida yangi stansiya tashkil etiladi. 1886 yilga kelib O'rta Osiya hududdida 13 ta stansiya ishlab ularning natijalari observatoriya axborotnomasida chop etilib borilgan. Meteralogiya kuzatuvlar uchun metiostansiya atrofdagi tabiiy geografik sharoit uchun tipik bo'lgan joy tanlanishi asosiy talkablardan biri. Joy ochiq bo'lishi atraofdagi daraxt binolardan ularning balandligidan o'n marta uzoq bo'lishi lozim. yani bina balandligi o'n metr bo'lsa, stansiya undan yuz metr uzoqlikda joylashsa, ob-havo sharoitini shu joy uchun to'g'ri ko'rsatadi. Joy uchun yana bir talab o'ylar qatori, o'rmon va bog'larning balandligidan 20 karra uzoqlikda bo'lish kerak. Standart meterologiya stansiyasi to'g'ri to'rtburchak - kvadrat shaklida 26 X 26 metrli to'rt tomini - shimol va janub, g'arb va sharqni to'g'ri ko'rsatishi shart. Ayrim unchalik katta hajmdagi kuzatishlarni olib boruvchi stansiyalar shimoldan janubga 20 metr g'arbdan sharqqa 16 metr o'lchamda bo'lishiga ham ruhsat etiladi. Joy o'lchami maydon tanlangandan keyin asboblar shunday joylashtirish kerakki asboblar va ular o'rnatilgan u uskunalarning soyasi asboblarning ko'rsatkichlarga ta'sir etmasin. Shu maqsdda o'rnatiladigan uskunalar orasi 4-6 metrdan bo'lib, shimoldan janub tomon to'rt yo'nalish chiziqda shaxamat doskjasi bo'laklari tartibida bo'lishi maqsadga muofiqdir. Flyugr o'rnatilgan ustun -( gololed) stanogi shimoldan birinchi qator chizig'ida psixometrik quti va o'zi yozar asboblar qutilari ikkinchi qator chizig'ida yomg'ir- yog'in o'lchagich- osadkomer va plyuveograf - (yog'inni yozar asbob ) va lidoskop (Muslashni bildiruvchi metall tayoq) uchunchi qator chizig'ida gelmograf (kun yoritish uzunligini o'zi yozar asbob) tuproq termometrlari - to'rtinchi qator chizig'ida joylashtiriladi. Asbob va ular o'rnatilgan uskunalarga boradigan yo'laklar o'tkaziladi, odatda yo'laklar kengligi 40 sm bo'lgani ma'qul. Maydoncha yuzasida tabiiylik imkoni boricha buzilmasligi uchun, faqat jihozlanganm yo'laklardan harakat qilishdan maqsad asboblardagi ko'rsatkichlarga kuzatuvchi ta'siri kamroq bo'ladi. Termometr joylashgan budkacha, tuproq termometrlariga yo'lak shimoldan gelografga janubga, boshqa uskunalarga vaqtni tejaydigan tomon yondashadi. Maqsadga muofiq shu bilan birga yo'laklarda ...