Noishlab chiqarish tarmoqlari geografiyasining geografik fanlar tizimida tutgan o'rni

Noishlab chiqarish tarmoqlari geografiyasining geografik fanlar tizimida tutgan o'rni Re j a: 1.Noishlab chiqarish tarmoqlari geografiyasining predmeti va vazifalari. 2.Noishlab chiqarish tarmoqlari geografiyasining geografik fanlar tizimida tutgan o'rni. 3.Ijtimoiy - geografik tatqiqotlar. O'tgan asrning 80-chi yillaridan boshlab ijtimoiy va iqtisodiy geografiyaning ijtimoiy qanoti jadal rivojlanib boshladi. Bunga jamiyat va aholi ijtimoiy rivojlanishining hududiy muammolarini, qonuniyatlarini o'rganish zaruriyati paydo bo'lganligi sabab bo'lgan. Oxirgi o'n yilliklar xususan mustaqillik yillaridagi tatqiqotlar ijtimoiy va iqtisodiy geografiyaning ob'yekti va predmeti doirasi ijtimoiy tamonga kengaydi. Mazkur fan rivojlanishining markazida inson va uninig ijtimoiy hayoti bilan bog'liq qirralarini o'rganish masalalari yotadi. Noishlab chiqarish tarmoqlari geografiyasi, geografiya fanlar tizimidagi aholi va u bilan bog'liq bo'lgan barcha ijtimoiy hodisa va jarayonlarnining hududiy qonuniyatlarini tatqiq etuvchi, yangi va tez rivojlanayotgan fandir. Olimlarning fikricha, hozirgi davrda noishlab chiqarish tarmoqlari geografiyasini mustaqil fan tarmog'i sifatida to'la shakllanmagan va bu borada hozirgacha bahs-munozaralar mavjud. Uning shakllanishi jarayonlari davom etmoqda. Ayniqsa, noishlab chiqarish tarmoqlari geografiyasinining tatqiqot ob'yekti, tuzilishi, fanlar tizimida tutgan o'rni masalalariga yanada oydinlik kiritish zarur. Noishlab chiqarish tarmoqlari geografiyasi tatqiqotlarining diqqat markazida doimo inson omili yotadi. Shuning uchun uning shakllanishi bevosita aholi geografiyasi bilan bog'liqdir. Turli davrlarda bevosita aholi, ya'ni uning yashash, mehnat qilish, dam olish, sog'liqni saqlash va boshqa ijtimoiy, madaniy-ma'naviy-ma'rifiy fa'oliyati bilan bog'liq masalalar xorijda va shunindek, sobiq Ittifoq iqtisodiy geografiyasi doirasida ham o'rganilgan. Hozirgi kunda noishlab chiqarish tarmoqlari geografiyasi professor A.S.Soliyevning fikricha bevosita inson hayoti bilan bog'liq masalalarning hududiy jihatlarini, uning o'zi yashab turgan muhiti bilan munosibatini, insonning ijtimoiy hayot tarzi, madaniy, ma'naviy, ruhiy rivojlanishi masalalarining hududiy qirralarini o'rganuvchi fandir. Noishlab chiqarish tarmoqlari geografiyasining fan sifatida shakllanishida Yevropa olimlarinig hissasi kattadir. U sotsial (ijtimoiy) geografiya tushunchasi bilan 19-chi asrning ikkinchi yarimida fransuz olimi Le-Ple asarlarida uchraydi. Keyincha bu sohada Germaniya (E.Reklyu)va Niderlandiyada (D.Bartelьs) muayyan ishlar qilindi. Hozirgi noishlab chiqarish tarmoqlari geografiyasining vujudga kelishi va rivojlanishiga sobiq Ittifoq geograf olim va tatqiqotchilari ham munosib hissa qo'shganlar. Bu davrda noishlab chiqarish tarmoqlari geografiyasining rivojlanishida uch bosqichni ajratib ko'rsatish mumkin: Birinchi bosqich - o'tgan asrning 50 - chi yillarigacha bo'lgan vaqtni o'z ichiga oladi. Bu bosqichga xos xususiyatlardan biri ijtimoiy hodisa va jarayonlarning ayrimlari iqtisodiy va etnogeografik tatqiqotlar doirasida o'rganildi. Shularga qaramay aholining turmush sharoitlari, madaniy, maishiy xususiyatlarini o'rganishining zarurligi sobiq sovet geografiya fanining dastlabki yillaridayoq ta'kidlangan edi. Noishlab chiqarish tarmoqlari geografiyasi aholi geografiyasi asosida shakllandi. Barcha aholi yoki muayyan bir ijtimoiy guruhning ijtimoiy rivojlanishidagi hududiy tafovutlarni tatqiq etish faqatgina ijtimoiy geografiyaning predmeti bo'lmay, balki mintaqaviy sotsiologiyaga ham xosdir. Ammo sotsiologik tatqiqotlarning ...