O'rta asr Turkiston xalqlarining geografik bilimlari (VIII-XVII asrlar)

O'rta asr turkiston xalq larining geografik bilimlari (VII-XVII asrlar) Reja: Al-xorazmiyning hayot faoliyati va ilmiy merosi. Al-farg'oniy faoliyati va ilmiy merosi. Beruniyning faoliyati va ilmiy merosi. Ibn sinoning faoliyati va ilmiy merosi. Avfiyning faoliyati va ilmiy merosi. banokatiy, faoliyati va ilmiy merosi. Abdurazoq samarqandiyning faoliyati va ilmiy merosi. Ulug'bek faoliyati va ilmiy merosi. Ali qushchi, faoliyati va ilmiy merosi. Tayanch iboralar Al-Xorazmiyning hayot faoliyati va ilmiy merosi. («Jahon kartasi»); al- Farg'oniy faoliyati va ilmiy merosi. «usturlar» to'g'risida mukammal maolumot» haqida; Beruniyning faoliyati. «attestatsiya-tafxim» asari, kartasi; Ibn Sinoning faoliyati va ilmiy merosi. «Kitobi ash-Shifo» asari, uni «Tabiat» qismi haqida; Avfiyning faoliyati va ilmiy merosi; Banokatiy, faoliyati va ilmiy merosi. «Ulug' kishilar tarixi va nasabi bobida donishmandlar boG'i» asri; Abdurazoq Samarqandiyning faoliyati va ilmiy merosi uning «ikki soatli yulduzning balqishi va ikki dengizning quyilishi» asari; Ulug'bek faoliyati va ilmiy merosi. «Zichi Ulug'bek»; Ali Qushchi, faoliyati va ilmiy merosi. «Astronomiyaga oid risolasi» haqida. VII-XI asrlarda Turkistonda dunyo fanlariga xususan, tarixiy geografiya faniga muhim xissa qo'shgan, o'lmas asarlar yaratgan buyuk siymolar ko'p bo'lgan. Masalan, Xorazmiy, FarG'oniy, Beruniy, Banokotiy, Abdurazzoq Samarqandiy, UluG'bek kabilar shular jumlasidandir. Muhammad ibn Muso al Xorazmiy (780 y. Xiva-850 y. BoG'dod) IX asrlarda ijod qilgan geografdir. 1813 yildan boshlab BoG'dodagi («Donishmandlar uyi») ishlab unga rahbarlik qilgan va BoG'dod observatoriyasining yer yuzasini o'lchash ekspeditsiyasida qatnashgan. Ekspeditsiya aozolari (827 y) ikki guruhga bo'linib, biri Suriya cho'lidan o'tgan. Yefret daryosi sohillarida, ikkinchi guruh ekspeditsiya aozolari Shimoliy Iroqdagi Jabali Sanjar (Sinor) toG'i etagida Yer aylanasini gradus miqdorida o'lchash tadqiqotlarini olib borgan, ikkala joy ham 36 0 sh yonida joylashgan. Birinchi guruh ekspeditsiya aozolari 1 0 sm meridion uzunligini aniqlikda, ikkinchi guruh ekspeditsiya aozolar esa 1 0 sm meridian uzunligini 56 47 mil aniqlikda o'lchagan. Rivoyatlarga ko'ra al-Maomun har ikkala ekspeditsiya aozolarini o'lchovini bir xil deb belgilab bergan. (56 32 mil) (Krochovskiy IV, 83 b) Bu ekspeditsiyada Xorazmiy muhim ishlar bajargan. Shu davrda BoG'dod hokimi Maomun jahon mukammal kartasini tuzishni buyurgan. «Jahon kartalari»ni tuzishda ko'p olimlar qatnashgan, bu ishga Xorazmiy rahbarlik qilgan va shu munosabat bilan «Surat ul-arz» yaoni «Yerning surati» nomli asar yaratgan. Uning qo'lyozma asari 1987 yilda Qoxiradan (Misr) topilgan. Asarda Ispaniyadan Qashqargacha bo'lgan erlardagi 537 aholi punktlari, 200 dan ortiq toG'lar va suvliklar, masalan Alpp toG'i, Qora dengiz, Dunay, Baofor buG'ozi, Nil daryosi kabi geografik oboektlar to'G'risida maolumotlar yozilgan. Al-Farg'oniy (Abul Abbos Ahmad ibn Muhammad ins Kasr (Qodir)). Taxminan 860-870 yillar orasida vafot etgan. Yurtboshimiz al-FarG'oniy taqdir taqozosi bilan BoG'dod shahrida yashab, Bog'dod ...