O'rta Osiyoning orografik tuzilishi

O'rta Osiyo tabiiy geografiyasi fanidan tayyorlagan MUSTAQIL ISHI Mavzu: O'rta Osiyoning orografik tuzilishi. 1. O'rta Osiyoning orografik tuzilishi 2.O'rta Osiyo relefining vujudga kelishi va rivojlanishi. 3.Geologik hodisalardan biri lyossning paydo bo'lishi. 4.Liyossning tuzilishi haqida olimlarning fikri. RYeJA: O'rta Osiyoning orografik tuzilishi juda xilma-xil. Bu o'lkada katta tekislik va pasttekisliklar, katta-katta plato va qirlar, qator-qator tizilib ketgan adirlar va doimiy qor hamda muzliklar bilan qoplanib yotgan baland tog'lar bor. O'rta Osiyo territoriyasining markaziy va g'arbiy qismini Turon pasttekisligi, shimoliy chekka qismini qir va platolar, janubiy va sharqiy qismini esa toglar ishg'ol qilgan. Umumiy maydoniing taxminan 2z qismi tekislik va pasttekislik, qolgan 13 qismi qir va tog'lardir. O' R T A O S I Yo O'rta Osiyo territoriyasining yer yuzasi janubdan, janubi-sharq va sharqdan shimolga, shimoli-g'arbga va g'arb tomonga asta-sekin pasayib boradi, shu sababdan daryolar ham ana shu tomonga oqadi. Kaspiy bo'yi sohili, Qoraqum, Qizilqum va Mo'yinqum cho'llari, Mirzacho'l, Qarshi cho'li, Fargona vodiysi, Chuv vodiysi, Zarafshon, Surxon-Sherobod, Qashqadaryo va Murg'ob-Tajan vodiylari, Xorazm pasttekisligi, Balxash bo'yi qum tekisligi, Betpaqdala va Ustyurt platolari O'rta Osiyoning eng katta tekislik va past tekisliklaridir. O'rta Osiyoning sharqiy va janubiy qismlarini band qilgan tog'lar TYaNShAN OLOY POMIR KOPYeTDOG' Tyanshan - xitoycha so'z bo'lib, osmon bo'yi tog'lar demakdir O'rta Osiyoning hozirgi relefi, yani tekislik, plato, qir va tog'lari birdapiga paydo bo'lmagan. Bu ulkan territoriyada turli geologik davrlarda va murakkab geologik protsesslar iatijasida vujudga kelgan xilma-xil relef formalari bor. O'rta Osiyoning ko'p qismini paleozoy erasidan tortib to nsogenga qadar Tetis dengizi deb atalgan iliq dengiz hanzasi qoplab yotgan. Bu dengiz goho katta maydonmi bosib, goho qaytgan, ammo dengiz shimoliy territoriyalardan tez chekingan; uning shimoliy chegarasi Qoratov tizmasiga borib taqalgan; Qoratov tizmasining shimoln va sharqida esa baland platolar, tog'lar hamda vodiylar bo'lgap. O'rta Osiyoiing boshqa hamma yeri, shu jumladan, Oloy, Pomir va Qopetdog siste.malarining o'rni uzoq vaqt dengiz ostida qolib, bu yerda juda qalin yumshoq dengiz stqnzpqlari paydo bo'lgan. Tetis dengizm g'arbda Jaiubiy Rossiya o'riidagi dengiz orqali O'rta dengiz bilan va shimolda To'rg'ay bo'gozi orqali G'arbiy Sibir pasttekisligini bosib yotgan Shimoliy Muz okeani bilap qo'shilib turgan. Yer po'stida to'xtovsiz davom etib turadigan epeyrogenik harakatlar Tetis dengizining qiyofasini o'zgartirib turgan-dengiz goho quruqlykni bosmb kelgan, goho chekinib gurgan. Yuqori bo'r davrida dengiz bir oz chekinib, Pomir va Qopetdog tog sistemalari o'rnida, Mangnshloq yarim orolida hamda Qizilqumning ichki qismlari o'rnida orol va orolchalar ko'rinib turgan. O'RTA OSIYo RYeLYeFINING VUJUDGA KYeLIShI VA RIVOJLANIShI. Paleozoy erasi boshlarida ro'y bergan kaledon burmalanishida, O'rta Osiyoning shimoli-sharqidagi ko'pgina tog'lar ...