O'zbekiston Respublikasining geografik o'rni, maydoni, chegaralari

Uzbekistan Respublikasining geografik o'rni, mandoni, chegaralari O'zbekiston Respublikasi mustaqil davlat sifatida 1 sentyabr 1991 yilda tashkil toptan. Maydoni 448,9 ming kv.km., aholiey 30,5 mln. kishi (1.01.2014 y.). ma'muriy jihatdan Qoraqalpogiston Respublikasi, Andijan, Buxara, Jizzax, Navaiy, Namangan, Samarkand, Sirdaryo, Surxoidaryo, Tashkent, Fargona, Xorazm va Qashqadaryo viloyatlari va Toshkent shahridan iborat. Respublika poytaxti - Toshkent shahri. O'zbekiston lune hamjamiyati va siyosiy xaritasida o'ziga xos mavkega ega. U Birlashgan Millatlar tashkilotiga azo bo'lgan 190 dan ortik davlatlarning biri. O'zbekiston Respublikasi BMT ga 2 mart 1992 yilda qabul qilingan. Mamlakatimiz Yevrosie va Markaziy Osiyoning deyarli kok o'rtasida joylashgan. Davlat chegaralarining umumiy uzunligi 6221 km bo'lib, shundan 2203 km yoki 13 kismi Kozog'iston Respublikasiga, 1721 km Turkmanistonga, 1161 km Tojikistonga, 1069 km Qirgizistonga va 137 km Afg'oniston Respublikasiga to'gri keladi. Respublika hududi g'arbdan sharqka 1425 kilometrga cho'zilgan, shimoldan janubga bo'lgan masofa esa - 930 km. Eng baland nuqtasi Hazrati Sulton cho'kkisi (Hisor tizmasi) - dengiz satxddan 4643 m balandlikda, eng past nuqtasi Mingbuloq cho'kmasi (Qizilkum cho'li) -minus 12 m. Mamlakatimizning eng shimoliy nuqtasi Ustyurt platosining Orol dengiziga tutash kismida, 45 361 t.k., janubiy nuqtasi Termiz shahri yaqinida - 73° 101 sh.k., g'arbiy nuqtasi Ustyurtda - 56° 001 shk.u. va sharqiy nuqtasi Andijon viloyatining chekkasida 73 Yu1 shq. uzoqdikda joylashgan. O'zbekiston tabiiy, iqtisodiy hamda siyosiy geografik o'rnining eng muhim xususiyati uning Dunyo okeanidan uzoqda, Yevrosiyo materigining ichkarisida joylashganligidan iboratdir. Bunday geografik o'rin nafaqat mamlakat iqlimining shakllanishida, balki uning ijtimoiy-iqtisodiy va geosiyosiy rivojlanishiga xam o'z ta'sirini ko'rsatadi. Bu esa umumgeografik qonuniyatlardan biridir. Eng avvalo, takidlash joizki, O'zbekiston hududining markaziy geografik o'rni o'tmishda, xususan xalqaro ahamiyatga ega bo'lgan Buyuk Ipak yo'lida, uning asosiy boglovchi bo'ginlaridan biri sifatida rivojlanishida katta ahamiyat kasb etgan. Yurtimiznng jaip madaniyati, fani va iqtisodiyoti taraqkiyotiga ta'siri ayni shu davrda yuqori bo'lgan. Hozirgi sharoitda, yani Okean sivilizatsiyasi bosqichida Respublika-ning kuruklik ichkarisida joylashganligi birmuncha qiyinchiliklarni yuzaga keltiradi. Bu yerda iqtisodiy geografik o'rinning tarixiylik (o'zgaruvchanlik) xususiyati o'z ifodasini topadi. iqtisodiy geografik o'rin (IGU) - bu malum bir joyning (mamlakat, viloyat, shahar va h.k.) o'zidan tashqarida o'rnashgan geografik elementlarning (tog, dare, dengiz, shahar, davlat, foydali qazilma boyliklar va b.) shu joyning ijtimoiy-iqtisodiy, siyosiy madaniy rivojlanishiga ta'siri demakdir. Bunday ta'sir vaqt utishi bilan o'zgarib turadi, kulay joy noqulay va, aksincha, noqulay joy kulay o'rniga ega bo'lishi mumkin. Asosiy iqtisodiy geografik qonuniyat bu yerda shundan iboratki, har bir joy o'zining IGO'ni qulaylashtirishga. raqobatbardoitigipi oishriia intiladi. IGO' - iqtisodiy va ijtimoiy geografiya fanining hududiy mehnat taqsimoti, iqtisodiy rayonlashtirish va hududi i ...