Prognozlash usulini tanlashda metodologik yondashuvlar

Prognozlash usulini tanlashda metodologik yondashuvlar Reja: 1. Prognozlashtirish usulini tanlash muammolari 2. Prognozlash masalalarini tasniflash muammolari 3. Prognoz sifatini oshirish yo'llari 4. iqtisodiy prognozlashda usuldan foydalanish imkoniyatlari Prognozlash usulini tanlash yordamchi, lekin xal qiluvchi hisoblanadi. U, birinchidan, prognozning aniklik va ishonchlilik, funksional tulikligini ta'minlash, ikkinchidan, prognozlash uchun vaqt va vositalar sarfini kamaytirishi kerak. Prognozlash turini yoki bevosita usulni tanlashning formal, shu jumladan, mantikiy jarayonlari zaruriyligi 3 guruh sabablar ta'sirida ortib boradi. Birinchi sabab prognozlash usullari sonining o'sishi, prognozlash vazifalarining xilma-xilligidan iborat. hozirgi vaqtda taxminan 200ta prognozlash usuli majud. Prognozlash sharoitlari va vazifalarining murakkablashuvi tufayli usullar soni usaveradi. Prognozlashning malum usullari mohiyati bilan oddiy tanlash yordamida tanishib chiqish ko'p vaqt va kuch talab qiladi. Ikkinchi sabab shundaki, xal kilinadigan vazifalar murakkabligi oshishi bilan birga prognozlash obyektlarining xam murakkabligi ortib boraveradi. Uchinchi sabab bozor muhiti dinamikligi (harakatchanligi)ning ortishi, tovarlar, xizmatlar va asosiy ishlab chiqarish tizimi ma'naviy eskirishi suratlarining tezlashishi bilan bog'liq. Prognozchi prognozoldi tadqiqotlari natijasida obyekt haqida axborotni strukturalashi, tahlil etishi va usullardan kaysi biri prognozlash yoki reja shartlariga kuprok mos kelishi haqida muayyan karor kabul qilishi kerak. Prognozlash usulini tanlash haqida yechimga kelish bosqichida bunday usullarning nafakt kullanishi mumkin bo'lgan, balki mumkin bo'lmaganlarini xam ajratish muhimdir. Mumkin bo'lmaganlari kurilayotgan mukobillar katoridan olib tashlanadi. Prognozlash usulini tanlash pronozchi yoki bir guruh prognozchilarning subyektiv qarashlari asosida amalga oshirilishi mumkin emas, balki o'z ichiga kuyidagilarni oluvchi obyektiv mezonlar asosida belgilanishi kerak: prognozlash obyekti yoki xal kilinadigan vazifaning xarakteri; prognozlar ishlab chikiladigan prognozlash darajasi yoki boshqaruv darajasi(federal, tarmoq, regional, munitsipial); oralik muddati (o'ta uzoq, uzoq, o'rta, qisqa muddatli); prognozning maqsadi. 2. Prognozlash masalalarini tasniflash muammolari quyidagi muammolar orasidagi bog'lanishlarning rivojlanganlik va yakkollik darajasi bo'yicha farqlanadi: urganilayotgan masalalar va ularning oqibatlari; ko'rsatilgan omillar va natija ko'rsatkichlari. Prognozning vazifalarini xal qilishda kelib chikdigan 4 muammo kursatiladi: Standart muammolar. Omil va natija orasidagi bog'lanishlar katiy determinatsiyalashgan va oddiy hisob - kitoblarda funksional tenglamalarda ifodalanishi mumkin (masalan, mehnat samaradorligi uzgarmas narxlarda ishlab chiqarish xajmining ishchilar soniga nisbatiga teng). Strukturalashgan muammolar. bog'lanish ehtimoli (stoxastik) korrelyativ xarakterga ega, lekin yuqori zichlik darajasi bilan farqlanadi. Omillarning o'zgarishida natija biror oralikdagi kabi bir vaqtda xam urnatilishi mumkin (masalan, mehnat samaradorligining o'sish suratlarini uning fond bilan ta'minlanganlik suratiga boglab topish). Zaif strukturalangan muammolar. Omil va natija orasidagi bog'lanishning yuqori bo'lmagan zichlik darajasi bilan farqlanadi. Natija ko'rsatkichi bunda juda katta oralikda uzgaradi (masalan, ob-havo sharoitlariga bog'liq bo'lgan qishloq xo'jalik ekinlarining hosildorligini aniqlash). Strukturalanmagan muammolar. Natija ko'rsatkichining o'zgarish funksiyasini oldindan aytish qiyin (masalan, texnika va texnologiyaning ...