Surxon davlat qo'riqxonasi

MAVZU: SURXON DAVLAT QO'RIQXONASI Davlat qo'riqxonalari Kadimiy va qattiq tartibli muhofaza qilingan maydonlarning turi bo'lib doimiy harakatda bo'lgan muhofaza kilinadi. mintaqalarni muayan etadi. Ayrim o'simlik va hayvon turlarini ekotizimlarni himoya etish uchun tuzilgan qo'riqxonada xar kandan xo'jalik faoliyati man etilgan Ilmiy ishlardan tashqari qo'riqxonalarning umumiy maydoni 2164 kv.km ni tashkil etadi. muhofaza kilinadigan hududlarni 10 % tashkil etadi. O'zbekistonda 9 qo'riqxona 2 ta milliy va 1 ta noyob hayvonlarni muhofaza qiluvchi Jayron ekomarkazi bor. qo'riqxonaning maqsadi : Bioxilma xillikni saqlash ni ta'minlashda tabiatdan foydalanish va qattiq nazorat qilish Surxon davlat qo'rikxonasi O'zSSR Vazirlar mahkamasining 445 qaroriga binoan 1986 yil 8 sentyabrda tashkil etilgan. Surxon davlat qo'rikxonasi Surxovdaryo viloyatining Sherobod tumanining shimoliy sharqida joylashgan. Bu ko'rikxona 2 maydondan Payg'ambarorol va Kuchitangatovdan iborat. Payg'ambarorolning umumiy maydoni 3092 gektar, 1986 yil Kuchitangitov Payg'ambarorolga qo'shilib 24554 gek-tarni. tashkil etgan. Qo'riqxona maydoni Pomir-Oloy tog' tizmasvda dengiz sathidan 150-3150 m balandlikda joylashgan. Surxon davlat qo'rikxonasi umumiy maydoni 24538 gektar qismi Surxovdaryo viloyati-ning Sherobod tumanida joylashgan. Surxon davlat qo'rikxonasining iqdimi o'zgaruvchan bo'lib, qishda kuruq va sovuq havo oqimi Sibirdan va Sharqiy Yevropaning markaziy tumanlaridan keladi. Curxon Qo'riqxonasi qo'riqxonalarning 75 foizi kalin tukayzorlar bilan koplangan. Unda turangi, jiyda va turli xil o'simliklar, hamda kum tepaliklarda usadi. O'rtacha oylik harorati qishda 2 dan 3,5°S gacha, yozda maksimum xa-■ rorat 32 dan 45°S gacha bo'ladi. Maydonning katta qismida jigarrang tuproq bo'lib, jigarrang karbonatli tuproqdar 2-4% gacha chirindiga ega. Yuqori hududda 200 metr balandlikda tuproqlar 5-12% chirindiga ega. Hozirgi kunda Kuchitangitovda esa 578 turli o'simliklar mavjud. Shundan 22 turga yaqini Respublikaning «Qizil kitobi» ga kirt-ilgan. Qo'rikxona maydonida doimiy va vaqtinchalik suv havzalari mavjud bo'lib, mayda irmoqlardan tashkil topgan. Uyaarning yirikrog'i Layyaak irmog'i bo'lib, boshlang'ich n^pkxasi ko'riqxonaning shimoliy chegarasi-dir. Bu irmoq suvi Boysunning Katak qishlog'ida to'xtaydi, Qo'rikxona hududida 7 xil maydon ajratilgan: Pastrok yerlar kamishzorlar bilan band. Orolning Janubiy kismida saksovul, juzgun, emerlar tarkalgan 1960 yili qo'riqxonaga Buxoro xongul bugusidan 10 ta keltirilgan, qo'riqxonada 1. Archazorlar. Ushbu maydon ko'p archa poyasiga ega bo'lgan o'rmon-zorlar bilan tavsiflanada. O'rmonzordagi daraxtlar ostida o'suvchi tikanli bodom, namatak, tog' qizilchasi kabi o'simliklardan iborat, ular yakka-yakka yoki qalin bo'lib o'sadi. Tog butalari, tikashsh bodom, iamatak, tog' qizilchasi va boshqalardan iborat. 2.Tog' butalari maydoni. Ular tarkibiga tikanli bodom, kurchavka, namatak, tog' qizilchasi kiradi. Yetarlicha balandliqda butazorlar qalin o'sib himoya va yashirinish uchun maydonlar hosil qiladi va bo'ri, tulki, bo'rsik, to'ng'iz, quyon va boshqa hayvonlar uchun uya k^fishga sharoit iratadi. Yong'kzorlar maydoni umumiy maydonning 20% dan xam bo'l-magan hududni tashkil kdladi. ...