Suv resurslarining shaharlar taraqqiyotiga ta'siri

Suv resurslarining shaharlar taraqqiyotiga ta'siri Yer usti suvlari tabiiy landshaftning asosiy elementi bo'lib, hududlarni shaharsozlik maqsadlarida baholashda muhim omil sifatida xizmat qiladi. Suv resurslariga qarab ko'p hollarda aholi va ishlab chiqarish tarmoqlari joylashtiriladi. Gidrologik ko'rsatkichlardan daryo to'rining zichligi, o'zanning qiyaligi, uni kengligi va uzunligi, daryo oqimining tezligi, yil fasllari bo'yicha suv sarfi, ko'llar maydoni va chuqurligi kabilar birmuncha muhim. Mazkur ko'rsatkichlarni holati aholi manzillarini barpo qilishda, sanoatni suv ta'minlash, qishloq xo'jaligini rivojlantirish, aholi dam olish zonalarini tashkil etishda hal qiluvchi ta'sir ko'rsatadi. Shaharlar to'ri va hududiy tizimining vujudga kelishi gidrografik omillar bilan chambarchas bog'liq. Bu borada shaharlarning katta-kichikligi bilan ularning suv resurslari hajmi o'rtasida qonuniy aloqadorlik mavjud. Yirik daryolar bo'yi va deltalarida, odatda, katta shaharlar hosil bo'lgan. Masalan, Gang daryosida Dehli, Kalkutta, Dakka, Nil deltasida Qohira, Dunay bo'yida Vena, Budapesht, Belgrad, Dnepr yoqasida Kiyev va Dnepropetrovsk, Volga daryosi bo'ylab Nijniy Novgorod, Qozon, Volgograd shaharlari shakllangan. Ayrim shaharlar nisbatan kichik daryolar yaqinida joylashgan bo'lsada, geografik o'rnining qulayligi bois, allaqachon millioner shaharlar sirasiga kirgan. Ushbu toifaga Temza estuariysidagi London, Sena yoqasidagi - Parij, Volga va Oka daryolari oralig'idagi Moskva, Neva quyilishidagi - Sankt-Peterburg, Chirchiq bo'yidagi Toshkent va boshqa ko'plab shaharlarni misol qilib keltirish mumkin. Yuqoridagi shaharlarning aksariyati o'zlari joylashgan mamlakat va mintaqalarda markazlar sanalib, hududlar iqtisodiy va ijtimoiy rivojlanishida asosiy rolni bajaradilar. Chunonchi, Parijning geografik o'rnini qulayligi Fransiya davlatini mustahkamlashda ham munosib o'rin tutgan. Bu haqda E.Reklyu shunday degan edi: Parij Fransiyadagi buyuk yo'llar tutashgan katta uchburchakning cho'qqisida o'rnashgan. Ushbu yo'llar shimol va shimoli-g'arbga - La-Mansh va Shimoliy Yevropatekisligiga, janubi-sharqqa - Rona va O'rtayer dengiziga hamda janubi-g'arbga - Garonna va Pireneyga yo'nalgan (Persik YE.N., 1991. b.162). Parijning poytaxt vazifasini egallashiga ham geografik o'rni, eng avvalo, gidrogeografik o'rni, ya'ni suv yo'llariga nisbatan joylashuvi yordam bergan. yo'liy Sezar davrida Fransiya Qirolligining markazi Lugdun (Lion) shahri edi. O'rta asrlarda esa Orlean va Tur shaharlari ham mamlakat dorulsaltanati bo'lishga da'vogarlik qilgan. Aynan suv yo'llari orqali savdo qilishning qulayligi bois, Parij poytaxt sifatida tanlangan. Chunki, o'rta asrlarda nisbatan arzon transport - bu suv transporti hisoblangan. O'sha davrlardan beri Parij Fransiyaning siyosiy markazi vazifasini bajarib kelmoqda. Shahar gerbida kumush kemaning tasvirlanganligi ham uni arzon transport yo'lida joylashganligidan dalolat beradi. Vengriya poytaxti Budapesht shahrining mikrogeografik o'rni nihoyatda qulay. Shahar Dunay daryosining Karpat tog'lari janubi-g'arbidan O'rtadunay tekisligiga chiqish nuqtasida o'rnashgan. G'oyat qulay tabiiy tugunda va mamlakatning barcha hududlari uchun bir xildagi ta'sir kuchiga egaligi (u Vengriyaning deyarli markazida joylashgan) Budapesht poytaxt sifatida tanlangan. Ukrainaning Xarkov shahrini rivojlanishi ham o'ziga ...