Tabiiy geografiyaning fan sifatida asosiy shatrlari. Tatqiqot uslublari

Tabiiy geografiyaning fan sifatida asosiy shartlari tadqiqot uslublari Reja: Mustaqil fan sifatida rivojlanishini to'rt sharti: pretmiti, tatqiqot uslublari, nazariy asoslar, va vazifalarning o'ziga xosligi. Geokomplekslar-geosestemalar haqidagi ta'limotning mohiyati. Geosestemalarning ikki tipi va uch bosqichi. Tabiiy geografiyaning yetakchi tamoillari. (prensplari) Asosiy umum geografiya qonuniyatlari. Har qanday ilm sohasi mustaqil fan rivojlanishi uchun to'tta asosiy shartni bajarishi lozim. Chunki tabiat, jamiat va taffakkur yangidan yangi bilimlarni bilishga va olishga qaratilgan insonning ijodiy tatqiqot faoliyati bo'lgan fan shu vaqtga qadar egallanmagan qonunlar haqida ma'lumot beradi. Tatqiqotchi tabiat va jamiyatning hali ro'yobga chiqarilmagan hodisa va jarayonlarni nazariya va metotlar yordamida o'rganadi. Shunday ekan o'rganilayotgan, tatqiq etilayotgan pretmet, material tizm, narsa jarayon va hodisa muayyan ilm sohasining predmeti hisoblanadi. O'rganilayotgan pretmet o'ziga xos usullar - metotlar yordamida tekshiriladi, tatqiq etiladi. Predmetning kashf etilmagan xususiyatlari-qirralari haqida nazariyalar , farazlar bo'lishi lozim. Nazariyualar orqali isbotlanayotgan soha ma'lum bir vazifani- aniq bir maqsadga qaratilgan bo'lishi darkor. Bu to'rt tabiiy geografiya sohasiga tatbiq etilsa tirli darajadagi xilma-xil geosestemalardan tashkil topgan yer usti strukturasini-geografik qobiqni o'rganish tabiiy geografiyaning predmeti. Geografik qobiqning turli katta kichiklikdagi sestemalarga bo'lib, tahlil etish - tasvirlash bu fan metodi. Geosestemalar haqidagi nazariyalar asosida ularning xususiyatlarini namoyon etish geografik bilimlarning o'ziga hosligini tashkil etadi. Demak, geografik bilimlarning o'ziga xosligi bu tabiiy yoki ishlab chiqarish tizimlari qanday shakillangan - ba birinchidan, ikkinchidan bu sestemalar ayni chog'da qanday holatda, uchunchidan - kelgusida bu sestemalar qanday o'zgarishga uchraydi. Bu tahlit geografik o'ziga hosligining negizida - barcha yer ustidagi sestemalar bir biri bilan o'zaro ta'sirda va aloqada mavjud bo'lishidir. Chunonchi quruqlik bilan okean doima aloqa va ta'sirda. Atmosfera bilan gidrosfera ta'sir va aloqada. Tabiiy geografiya fanlarining o'rganish pretmeti - geografik qobiq: Geografik qobiqning strukturasi G.Q hududiy strukturasidagi kompanentlarni o'zganadi. Geografik qobiqda strukturaviy tuzulishdan kelib chiqadigan tabiiy hududiy komplekslar va hududiy ishlab chiqarish . komplekslarning shakllanishi va joylaninish qonuniyatlarini o'rganadi. Ammo geografiya yer yuzasidagi narsa hodisalarni o'rganadigan fan sifatida bundan ikkiming yuz yillar paydo bo'lishiga qaramay mazkur fanning organish pretmeti o'zgarib turgan. Ayniqsa buyuk geografik kashfiyotlardan so'ng fanning o'rganish pretmetiga qarashlar o'zgarishga uchradi. Chunki yerdagi geografik obyektlarni tasvirlash mazmuniga ega geografiya atamasi mohiyatan o'z vazifasini o'tab bo'lgan edi. Materiklar, orollar, okeanlar, dengizlar, tekisliklar tog'lar kashf etilib ularning geografik ta'riflash vazifasi yuklatilganligi ma'lum edi. Davrlar o'tishi bilan fanlarning defferentsiyalashuvi yani tarmoqlarga bo'linib ketish natijasida geografiya fanidan ko'pgina tarmoq fanlar ajrala boshladi. Shunda tabiatshunos olimlarning uzoqni ko'zlab fikrlaydigan vakilari geografiya faning tabiatni bir butun tarzda talqin etish bilan muamolari bo'lishi lozimligi uqtirdilar. Shulardan biri ...