Tinch va Atlantika okeanlari

Tinch va Atlantika okeanlari Reja: Dunyo okeani Dunyo okeanining regional birliklari. Tinch okeani. Atlantika okeani. Sayyoramiz yuzasining deyarli 34 kismini okeanlar egalagan. Kimmatbaho bu suyuqlik - sayyoramiz tabiatining sovgasi, Yerdagicha miqdordagi suv quyosh sistemasining boshqa xech kaysi planetasida yuk. Insoniyat tarixi okeanni o'rganish va uni uzlashtirish bilan juda bog'liq bo'lgan. Okeanni o'rganish juda kadimda Misrlik va finikiyaliklarning dastlabki suzishlari vaqtida boshlangan. Keyingi un yilliklarda eng yangi texnika yordamida okeanlar haqida ayniqsa ko'p yangi maolumotlar tuplandi. Yerning sunoiy yuldoshlari chuqurdagi qarshi okimlarni, okean suvlaridagi girdoblarni aniklashga, katta chuqurlikda Xam hayot mavjudligini isbot qilishga imkon beradi. Okean suvlarining eng Xarakterli Xususiyati ularning shurligi va haroratidir. Okeanlarning muayyan kismida tarkib topgan va boshqa joylardagi suvlardan harorati, shurligi zichligi, shaffofligi, tarkibidagi kislorod miqdori hamda boshqa Xususiyatlariga ko'ra farq qiluvchi katta Xajmdagisuv - suv massalari deyiladi. Suv massalari okeanlarning chuqurligi 200 m gacha bo'lgan yuza katlamlariga quyosh issikligining turli geografik kengliklarda notekis tushishi va atmosferaning taosirida tarkib topadi. Suv massalari quyidagi tiplarga bulinadi: ekvatorial, tropik, muotadil va kutbiy suv massalari. Bir xil geografik kengliklarda yuzadagi suv massalarining kichik tiplari Xam ajratiladi: kirgok buyi suv massalari va okean o'rtasidagi suv massalari. Suv massalari chuqurlikka karab Xam farq qiladi. Suv massalari bilan atmosfera o'rtasida o'zaro taosir ruy beradi. Suv atmosferaga issiqlik va nam beradi, havodan esa karbonat angidrid oladi, kislorod chikaradi. Ular aralashib, o'z Xususiyatlarni uzgartiradi. Okean suvlarida organizmlar hayoti uchun zarur bo'lgan Xamma moddalar mavjud. Okeanlarning Xamma joyida hayot mavjud. Mariana chukmasi tagida 11022 m chuqurlikda Xam hayot bor. Okeandagi hayot sharoiti kutblardan ekvatorgacha va suvning yuza kismidan chuqur qismlarigacha juda katta farq qiladi. Shu sababli okeanda hayot benixoya xilma-xildir. Okeanda bakteriyalar, kuzga kurinmaydigan bir hujayrali o'simliklar Xam, uzunligi 80 m gacha etadigan suv utlari Xam, mikroskopik juda kichik hayvonlar bilan birga juda katta kuk kitlar Xam yashaydi. o'simlik va hayvonlarning xilma xilliga ko'ra okeanlarning kuruklik bilan bemalol kiyoslash mumkin. Kupchilik olimlarnnig fikricha Sayoramizdagi barcha yirik mavjudot okeandan chikib kelgan, shu sababli okean Yerdagi hayotning beshigi deb ataladi. Suvdagi hayotning rivojlanishi suv Xususiyati (shurligi, gaz tarkibi) ning o'zgarishiga olib keladi. Masalan, okeanda kislorod ajratib chikaradigan yashil o'simliklarning tarqalishi suvda kislorod miqdorining kupayishiga olib keladi. Kislorod suvdan atmosferaga utadi va uning Xam tarkibini uzgartiradi. Atmosferada kislorod miqdorining o'zgarishi organizmlarning okeandan chikib kuruklikka tarqalishiga imkon beradi. Organizmlarning yashash sharoiti suv qatlamida va tagida bir xil emas. Barcha dengiz organizmlari yashash sharoitiga ko'ra 3 gruppaga bulinadi. Birinchi gruppaga aktiv harakat qilish vositalariga ega bo'lmagan, suv yuzasida va suv ichida ...