Topografik kartalardan mashqlar bajarish

Reja: Masshtab va uning turlari Karta nomenklaturasi Geografik kartaning nomenklaturasini aniqlash Topografik kartalardan mashqlar bajarish Yer yuzidagi joylarni qog'ozda tasvirlash uchun uni bir necha marotaba kichraytirish lozim bo'ladi. Mana shu kichraytirish darajasi masshtab deb aytiladi Masshtab-nemischa mass - uzunlik va shtab - temir taxtacha degan ma'noni bildiradi. Masshtab asosan uch xil bo'ladi va topografiya hamda kartografiyada quyidagi masshab turlari alohida ajratib ko'rsatiladi.: Sonli masshtab-asosan kasr son ko'rinishida beriladi kasr suratiga bir maxrajida esa tasvir necha marotaba kichraytirilgan ligini ko'rsauvchi raqam beriladi. Masalan 1:100; 1:100; 1:100 va hokazo Nomli masshtab-kartadagi chiziq uzunligi yer yuzasida qanchaga teng ekanligi so'z bilan ifodalanadi. Masalan: 1sm da 100 m; 1sm da 100 m; 1sm da 100 m va hokazo. Chiziqli masshtab- bu teng kesma qismlari santimetrlarga bo'lingan ikkita to'g'ri chiziqdan iborat. Kartada masofalarni aniq o'lchash maqsadida chiziqli masshtabning birinchi qismi kichik bo'laklarga bo'linadi. 0 raqamdan o'ng tomonga qarab yirik qismlarning qiymati yoziladi. Chiziqli masshtabning yirik kesma bo'laklari masshtab asosi deb aytiladi. 1892 yil Bern shahrida bo'lib o'tgan xalqaro geografik kongressda nemis olimi Penk yer yuzasi quruqlik qismining kartasi bir xil masshtabda tuzilsin deb taklif kiritgan edi. 1909 yili Parijda,1913 yili Londonda bo'lib o'tgan xalqaro geografik kongresslarda bunday kartalarni 1:1 00 00 masshtabda tuzish va ularning kattaligi to'g'risida qaror qabul qilindi. Qabul qilingan qaror bo'yicha kartalarni 1:1 00 00 masshtabli har bir varag'i trapetsiya shaklida bo'lib, kattaligi meridian (kenglik) bo'yicha 40 , parallel (uzunlik) bo'yicha 60 bo'lishi kerak. Bu kartalar xalqaro kartalar bo'lganligi uchun, nomenklaturasi ham xalqaro nomenklatura deb yuritiladi. xalqaro 1:1 00 00 masshtabli kartalarning nomenklaturasi uchun ekvatordan qutblarga tomon har 40 dan parallelar o'tkazilib, bularni lotin alifbosining bosh harflari bilan belgilanadi va ular qatorlar deb yuritiladi Meridianlar oralig'i (ekvator bo'ylab) har 60 dan bo'linganda 60 ta bo'lak hosil bo'ladi, ular zonalar deb nomlanadi. Raqamlanish 1800 meridiandan boshlanib Grenvich meridianigacha 30 ta zona, undan (Grenvichdan) to 1800 meridiangacha yana 30 ta zona, hammasi bo'lib 60 ta zona hosil bo'ladi Million masshtabli kartada trapetsiya o'rnini bilish uchun uning qatorlar harfi va zonalar raqamini aytish kifoya. Masalan, Belgrad shahri joylashgan trapetsiyaning nomenklaturasi L-34 bo'lsa Yakutsk shahriniki esa R-52. Agar 1:1 00 00 masshtabdagi kartada istalgan shaharning joylashgan o'rnini aniqlamoqchi bo'lsak, shu shaharning geografik kartadan qaysi parallelar va meridianlar orasida joylashganligini bilish kifoyadir. Masalan, Qohira shahrini olaylik, u 300 va 320 parallelar orasida joylashgan, shundan 320 ni 4 ga bo'lamiz, 8 raqami hosil bo'ladi, bu raqam lotin alifbosining 8 soni - ya'ni N; yana 300 va 400 meridianlar ...