Toshkent viloyati

8-sinf geografiya darsligi asosida 40-mavzu: Viloyatning geografik o'rnini atlasdan belgilang. Aholisi soni va maydonining kattaligini 1-ilovadagi jadvaldan aniqlang. Sanoati. Iqtisodiyotning ko'plab tarmoqlarida xomashyo tayyor-lashdan tayyor mahsulot ishlab chiqarishgacha barcha bosqichlar vilo­yatning o'zida kechadi. Sanoatning asosiy tarmoqlari: elektroenergetika, qora va rangli metallurgiya, mashinasozlik, kimyo, qurilish materiallari, yengil (paxta tozalash), oziq-ovqat (87-rasm). Metallurgiya majmuasi ham rivojlangan. Ishlab chiqarish aloqalari hamda geografik joylashuviga muvofiq Toshkent-Chirchiq, Toshkent-Yangiyo'l, Angren-Olmaliq sanoat rayonlari vujudga kelgan. Angren-Olmaliq sanoat rayonida mamlakat rangli metallurgiya sanoati mahsulotining asosiy qismi tayyorlanadi. Mis ru dasi tarkibida molib den, oltin va kumush ham uchraydi. Bu yerda Olmaliq tog'-metallurgiya kombinati ishlab turibdi. Rangli metal lurgiyaning ikkinchi markazi Chirchiqdir. Shaharda qiyin eriydigan va o'tga chidamli qotishmalar kombinati bor. Kombinatning ishlab chiqarish jarayoni Ingichka, Qo'ytosh hamda Olmaliq ruda konlari bilan bog'liq. Kombinat 100 xildan ortiq mahsulot ishlab chiqarmoqda. Bekobod shahridagi O'zbekiston metallurgiya zavodi qora metallurgiyaning yirik korxonasi. Xomashyo o'rnida temir-tersakdan foydalaniladi. Mashinasozlik majmuasi dastlab agrosanoat majmuyi ehtiyoji ne-gizida vujudga kelgan. Hozirda mashinasozlik agrosanoat majmuyiga xizmat ko'rsatishdan tashqari, ko'plab turdagi murakkab mashinalar ham ishlab chiqarmoqda. Rayonda ishlab chiqarilayotgan turli xil uskunalar va asboblar shular jumlasidandir. Qurilish materiallari sanoati viloyatda qurilish ko'lamining kat-taligi va xilma-xil xomashyo negizida rivoj topdi. Bekobod, Angren va Ohangaronda sement, G'azalkentda oyna va marmar, shuningdek, Ohangaronda shifer ishlab chiqarilmoqda. Sanoatning jadal yuksalishi o'z navbatida ekologik vaziyatning yomonlashuviga sabab bo'lmoqda. Qishloq xo'jaligining asosiy tarmoqlari: paxtachilik, donchilik, sabzavotchilik, bog'dorchilik, go'sht-sut chorvachiligi Qishloq xo'jaligi ko'p tarmoqli bo'lib, sabzavot va meva yetishtirish-da bosh qa viloyatlardan oldinda turadi. Yangiyo'l, Qibray, Bo'stonliq, Parkent, Ohangaron, Toshkent va Zangiota tumanlari poytaxtga tutash yaxlit mintaqani tashkil etib, asosan, sabzavot va meva yetishtirishga ixtisoslashgan. Ularda minglab gektar issiqxonalar tashkil etilgan. Sug'oriladigan yerlarda paxtadan tashqari, kanop va sholi ham yetishtiriladi. Umuman, viloyat qishloq xo'jaligi intensiv yo'ldan rivojlanmoqda. Sanoat tugunlari atrofida sut-go'sht yetish tiradigan chorvachilik majmualari, parrandachilik rivoj topmoqda, sun'iy suv havzalarida baliq ko'paytirilmoqda. Paxta yetishti­rishga uyg'un tarzda ipak qurti boqiladi. Viloyatda ijtimoiy soha ham yaxshi yo'lga qo'yilgan. Toshkent atrofida «Qibray» va «Toshkent mineral suvi» oromgohlari joylashgan. Bo'stonliq tumanining Chorvoq, Chimyon hamda Parkent tumanining Kumushkon hudud-larida dam olish maskanlari keng tarqalgan. Toshkent viloyatidagi sanoat markazlarining aksariyati bevosita poytaxt bilan uzviy aloqadorlikda faoliyat ko'rsatadi. Sanoat markazlari ixtisos bo'yicha bir-biridan farqlanuvchi alohida mintaqalarda to'plangan. Bular: Toshkent-Chirchiq, Toshkent-Yangiyo'l va Angren-Olmaliq sa­noat rayonlaridir. Toshkent-Chirchiq va Toshkent-Yangiyo'l sanoat rayonlarining o'zagi Toshkent shahri bo'lib, uning tarkibiga Chirchiq, Yangiyo'l sanoat tugunlari hamda G'azalkent, Pskent, Nurafshon, Chinoz, Keles kabi kichik va o'rta shaharlar kiradi. Angren-Olmaliq sanoat rayonining ...