Turkistonning Rossiya tomonidan bosib olinishi va O'rta Osiyo siyosiy hududiy chegarasininng o'zgarishi

Turkistonning Rossiya tomonidan bosib olinishi va O'rta Osiyo siyosiy hududiy chegarasininng o'zgarishi Reja: 1. XIXasrning ikkinchi yarmida o'zbek xonliklarining Rossiya bilan munosabatlari keskinlashuvi. 2.O'rta Osiyoning chor Rossiyasi tomonidan bosib olinishi va milliy- ozodlik kurashlari. 3.O'rta Osiyoning siyosiy-hududiy chegarasining o'zgarishi. 4. Turkiston o'lkasining mustamlaka davridagi iqtisodiyoti. XIX asrning ikkinchi yarmida o'zbek xonliklarining Rossiya bilan munosabatlari keskinlashuvi. Nikolay 1 O'rta Osiyoni bosib olishi zarurligini tobora kuprok uylay boshladi. Uning O'rta osiyo xonliklari bilan munosabatlari kozoklar masalasi xal kilinaet-ganligi sababli keskinlashib ketdi. 1824yil kichik juz rus tobeligiga utsada, ayrim ovullar ruslarga buysun-maydi. Kozok erlariga Xiva va Kukon xonlari da''vo ki-lishadi Ruslar 1834yil Novo-Aleksandrovsk (mangishlok) va 1835 yil Orek va Trolitsk o'rtasida istexkomlar kura-di. Ruslarninng bu siyosati 1837 yil Sulton Kosim o'g'li boshchiligidagi kozoklarning kuzgolon ko'tarishiga sabab buldi. Kozoklar kuzgoloni esa, V A Perovskiy uchun 1839 yil Xivaga qarshi yurish uyushtirishga bir bahona buldi. Nikolay 1 xam uning rejasini kullab-quvvatladi. Perovskiy otryadi muvoffakkiyatsizlikka uchrab, yarim yuldan ortga kaytdi. 1847 yil Sirdare mansabida Raim istexkomi kurildi 1848 yil nixoyat 1837 yili boshlangan Keshdagi Kosimov kuzgoloni bostirildi. Shu tarika ko-zoklar buysundirilib, Kukon, Buxoro va Xiva yerlari uchun yul ochildi. 1852 yil Blaremberg otryadi Ok machitni bosib olishga urindi lekin uddasidan chika olmadi. 1851 yil Orenburg general-gubernatori bo'lgan Perovskiy 1853 yilda O machitni bosib oldi va bu yerda Sirdare mudofaasi vujudga keltirildi. 1847 yili Yettisuvda Kopol istexkomi kurildi 1850-1854 yillar ruslar Ili orti o'lkasini egallab, 1854 yili Vernyiy istexkomiga asos solindi. 1853-1856 yillardagi Krim urushi ruslarni Markaziy osiyodan chalgitdi Ruslar Krim urushidan sung, Kavkaz bilan ovora bo'lib kolib, Markaziy osiyodan yana chalgib koldi. 1860 yilda Ruslar Markaziy osiyoga nisbatan faol harakatla-rini boshlab yuborishdi 1860 yilda Lishpekda ruslar va Kukonliklar o'rtasida tuknashuv yuz berdi va shu yili Tukmok kal''asini egalladi. xalq noroziligi kuchayib o'zbek, kozok va kirgizlar Toshkent hokimi Kanoatshox boshchiligida birlashdi. Shundan sung kuplab konli tuknashuvlar yuz berib, rus-lardan xam mahalliy aholidan talofatlar berildi. Ruslar 1863 yili suzoqli, 1864 yili Avlie otani jang bilan egallaydi. Turkiston shaxri 1864 yil 12 iyunda Turkiston egallangach, musulmonlar ruslarga qarshi muqaddas urush e''lon kildi. Natijada, Toshkent chorizm boskinchilarga qarshi kurash markaziga aylandi. Bu yerga Margilondagi Yusufbek, Xujanddan Mirza Axmad Kushbegi kumondonligidagi kushinlar shuningdek, Andijon,Namangan,Ush va boshqa joylardan harbiy kismlar keltirildi. Barcha kushinlarga amir lashkar Alimkul boshchilik kildi. Buni eshitgan Chernyaev va Ve-revkinlar kapitan mayor boshchiligida kushin yuboradi lekin u Chimkent ostonalarida ko'p talofatlar berib, Turkistonga kaytib ketdi. 1864 yilning 27 sentyabrida Chernyaev Toshkentga yurish qiladi lekin ko'p talofatlar bilan Chimkentga kaytishga ...