Xorazm viloyati xo'jaligini rivojlantirishning istiqbollari

Xorazm viloyati xo'jaligini rivojlantirishning istiqbollari Xorazm viloyati Respublika iqtisodiyotida o'ziga xos o'ringa ega. Viloyat hissasiga Respublikaning 1.4 foiz hududi va aholisining 5.4 foizi to'g'ri kelgani holda, qishloq xo'jalik mahsulotining 7.8, sanoat mahsulotlarining 2.8 foizini beradi. YaIMning aholi jon boshiga mujassamlashuvi bo'yicha viloyat Respublikada 6 o'rinda turadi. Ammo, viloyat mamlakatning tabiiy va mineral resurslari chegaralangan, ekologik sharoiti buzilgan hududlari qatoriga kiradi. Bozor iqtisodiyoti sharoitida, Respublikaning boshqa ma'muriy tizimlarida kuzatilganidek, viloyat iqtisodiyotida malum o'zgarishlar ro'y berdi. Qishloq xo'jaligi asosi bo'lgan paxtachilikda mahsulot etishtirish 2003 yilgacha asta - sekinlik bilan kamayib, g'alla etishtirish esa, aksincha, oshib bordi. Sohada iqtisodiy islohotlar bosqichsa - bosqich amalga oshirilib, 2006 yilda deyarli barcha ekin maydonlari fermer zo'jaliklari ixtiyoriga o'tkazildi. Xo'jalik sohasida mahsulot etishtirishning tarkibiy turlanishi bilan birga ayrim salbiy holatlar ham yuzaga keldi. Tarmoqda iqtisodiy muammolar tufayli ekin maydonlarining meliorativ holati ancha yomonlashdi, o'rtacha hosildorlik 80 - yillarga nisbatan sezilarli darajada pasaydi. Sanoatning deyarli barcha tarmoqlarida ishlab chiqarishning hajmi 80 - yillarga nisbatan qisqardi. Bu, eng avvalo, viloyat sanoat tarmoqlarining bevosita qishloq xo'jaligi bilan bog'liqligi bo'lsa, ikkinchidan, ichki buyurtmaning kamayishi (qurilish sanoati), gorizontal aloqalarning (mashinasozlik) buzilishi, texnologiya darajasining pastligi (yengil sanoatning qator tarmoqlari) bilan bog'liqdir. Ushbu va shunga o'xshash muammolarning oldini olish maqsadida viloyatda qator qo'shma korxonalar tashkil etildi. Biroq, ularning ayrimlari viloyat iqtisodiyoti bilan bog'liq bo'lmaganligi sababli o'z faoliyatini to'xtatdi. Sanoatning bevosita xom ashyo bazasi mavjud (to'qimachilik) yoki energiya ishlab chiqarish hajmining quyi qavati yaratilgan (qand - shakar sanoati) tarmoqlarigina bir tekis faoliyat yuritib keta oldi. Xo'jalikning uzoq davr davomida rivojlanib, ixtisoslashtirilgan tarmoq-lar darajasiga ko'tarilgan sohalari uning kelgusi taraqqiyotida asosiy o'rin tutishi hamda ishlab chiqarishni tashkil etishda joylanish omillarini etiborga olmaslikning katta iqtisodiy yo'qotishlarga olib kelishi kelgusi taraqqiyotda inobatga olinishi lozim. Yuqorida takidlaganimizdek, viloyatning resurs salohiyati, ayniqsa mineral resurs salohiyati Respublikaning ko'pgina boshqa viloyatlarinikiga qaraganda ancha cheklangan. Ayni vaqtda, Yevropaning rivojlangan mamlakatlariga respubli-kaning boshqa hududlariga nisbatan yaqinroq bo'lsada, O'rta Osiyo miqyosida istemol bozori cheklangan qoloq hududlari bilan chegaralangan. Malumki, o'z taraqqiyotida ortda qolayotgan mintaqalar iqtisodiyotini taraqqiy qildirishda rivojlangan hududlar salohiyatiga suyanish tajribasi unchalik samara bermagan. Shu bois, yetakchi mamlakatlarda mintaqaviy muammolarni hudud ichki resurslariga tayangan holda bartaraf etish siyosati yurgizilmoqda. Viloyat iqtisodiyotini rivojlantirish masalalarini bosqichma - bosqich olib borish, yani ishlab chiqarishni pastdan yuqoriga qarab rivojlantirish maqsadga muvofiqdir. Xorazm Respublikaning yirik paxta, qishloq xo'jalik mahsulotlari etishtiruvchi hududlaridan biridir. Viloyatda sanoat ishlab chiqarishning rivojlanitirilishi mavjud qishloq xo'jaligi xom - ashyolarini darajada qayta ishlash bilan bog'liqdir. Bu hozirda, viloyat qayta ishlovchi sohalari orasida, paxta tozalashni hisobga olmaganda, to'qimachilik ...