XVIII-asrning ikkinchi yarmi XIX-asrning birinchi yarmida O'rta Osiyo tarixiy geografiyasi

XVII asrning ikkinchi yarmi XIX asrning birinchi yarmida O'rta Osiyo tarixiy geografiyasi Reja: 1. Xonliklarning geografik o'rni 2. aholining etnik tarkibi 3. Xonliklarning xo'jaligi 4. Xonliklarda ma''muriy boshqaruv 5. Turkistonning Chor Rossiyasi tomonidan bosib olinishi va O'rta Osiyo siyosiy-hududiy chegarasininng o'zgarishi. 6. XIXasrning 2-chi yarmida o'zbek xonliklarining Rossiya bilan munosabatlari keskinlashuvi. Xonliklarning geografik o'rni O'rta Osiyo sharqiy Yevropabilan juda kadim zamonlar-dan bizning eramiz boshlanmasdan ilgariek iqtisodiy aloqa boglangan edi. Bu aloqalar keyingi davrlarda xam mavjud bo'lib, X asrda ayniqsa Xorazm, Markaziy osiyo, Xazar xokonligi bilan u orqali esa, Rus bilan yaqindan ikti-sodiy va siyosiy aloqalar kilgan. Mugullar hokimiyati davrida karvon savdosi ancha avj olgan Rus yilnomalarida XVI11asrda nijniy novgorodda kupgina Buxoro va Xiva savdogarlari yashaganligi haqida eslatib utiladi. Markaziy osiyo bilan asosan Volga buyi aholisi savdo kilgan 1-chi urinda Astraxanliklar keyin Kozonliklar, Nijniy Novgorodliklar, Saratovliklar kuprok pasad aholisi va Astraxan garnizonining mayda harbiylari (otlik va pieda, tirandozlar va sokchilar, tupchilar) savdo kilgan-lar. Markaziy osiyo bilan savdo qiluvchi kupdan ko'p rus sav-dogarlari orasida boy Moskvalik savdogarlar mexmonla-ri va a''zolari ajralib tarar edi. XVII asr oxiri XIXasr boshlarida Samarkand Buxoro amirligining markazi edi. Amirlik Eron, Xiva va Kozok tuzumlari bilan chegaralangan edi. Zarafshon, Kashkadare voxalaridan tashqari Surxondare viloyati hozirgi Tojikiston hududidagi Xisor, Xujand, Panjob, Panjikent va Zarafshon daresining yuqori kismi, Turkmanistonning Murgobgacha bo'lgan barcha yerlari, Nurota erlarining bir kismi, Chorjuy, qarshi, Karki, Balx, Shaxrisabz, Kitob kirgan XVII asr 2-chi yarmida Buxoro amirligining mus-taxkamlanishi davlat tarkokligini tamomila tugutaolmadi. yaqin atrofda amir hokimiyatiga buysunmaydigan bir kator bekliklar yerlari mavjud edi. Masalan, Jizzax va Uratepa hamda boshqa mustaqil va yarim mustaqil tumanlar Buxoro xalqi utrok va kuchmanchilardan iborat edi. XVI11asrning 2-chi yarmidan boshlab mamlakatda xo'jalik muayyan darajada Buxoro amirligining aholisi usa boshladi. aholi soni XIXasr boshlarida sal kam 2 million kishiga etdi. Buxoro amirligininng tarkibiga kirgan barcha hudud-larda deyarli ko'p millatli xalqlar yashardi. Amirlik aholisi tarkibiga kupgina elatlar kirar va ularning kupchiligini o'zbeklar tashkil etardi. ko'p sonli Tojiklar va turk karluklar, arablar, eronliklarning avlodlari bo'lgan Marvliklar, muminlar va boshqalar ya''ni juxutlar va xindular utrok edi. Kichik va o'rta juzlardan chikkan kozoklar Buxoro amirligining shimoliy sharqida yashardi. Amirlikda shuningdek,Rossiya fuqarosi bo'lgan 300ga yaqin tatarlar xam yashardi. Buxoro amirligining xalqi utrok va kuchmanchilardan iborat edi. Kuchmanchi va yarim kuchmanchi aholi asosan Kashkadare va Zarafshon vodiy-sida joylashib kolgan. Kuchmanchi o'zbeklarning kupgina kabilalarning avlodlaridan tarkib topgan ayrim maxal-liy turk kabilalarining avlodlari xususan, xitoy-kipchoklar markazlari shuningdek, amudarening ung soxili buylab,Chorjuydan boshlab,Turkmanlar hamda Kozoklar xam yarim kuchmanchi aholi bo'lib kolaverishadi. ...