Yo'nalish azimuti va masofani o'lchash

Yo'nalish azimuti va masofani o'lchash 5-sinf Geografiya fani darsligi asosida 7-mavzu Geografik xarita - insoniyatning buyuk kashfiyoti. Yer yuzi va har bir joyning tabiiy sharoiti, aholisi va uning xo'jalik faoliyati geografik xaritalarda hamda joy planida tasvirlanadi. Sayyohlar, kashfiyotchilar notanish o'lkalarda ot-ulovda yuzlab, minglab kilometr yo'l yurganlar, qayiq va kemalarda dengiz-u okeanlarda so'zganlar. Joyda ufq tomonlarini aniqlash. Agarda keng tekis joyga chiqsangiz, Siz turgan yer doira shaklda ko'rinadi. Doira shakldagi tekislikning chetida osmon bilan yer tutashib turgandek tuyuladi Ana shu osmon bilan Yer tutashgan chiziq ufq deb ataladi. Sizdan ufqqacha bo'lgan doira shakldagi tekis yer ufq tekisligi deyiladi. Azimutni kompas yordamida aniqlash. Azimut - joydagi ikki yo'nalish orasida hosil bo'lgan burchak. Bu yo'nalishlardan biri doim shimolga, ikkinchisi esa biz aniqlash lozim bo'lgan predmetga (biror daraxtmi, simyog'ochmi) yo'nalgan bo'ladi Azimutlar shimolga yo'nalishdan boshlab soat millari harakati yo'nalishi bo'yicha hisoblanadi Masofani qadamlab o'lchash uchun har bir bola o'z qadamining o'rtacha uzunligini bilishi zarur. Qadamning o'rtacha uzunligini bilish uchun avval 100 metr(m) masofani ruletka bilan o'lchab olish Azimutni kompas yordamida aniqlashni albatta o'rganing. O'rganishning sodda usuli: maktab hovlisi o'rtasiga borib, maktab darvozasi, eng chekkadagi daraxtning Sizga nisbatan azimutini aniqlang. - Siz o'lchov g'ildirakni kattalar yordamida yasab, maktab, bog'cha va bekatgacha bo'lgan masofani o'lchashingiz mumkin. Keyin shu masofani odatdagicha qadamlab yurib, necha qadam ekani aniqlanadi. Endi 100 m ni 200 ga bo'lasiz. 100 m - 10 00 santimetr (sm). 10 00 : 200 = 50 sm. Demak, Sizning har bir qadamingizning uzunligi 50 sm, ya'ni yarim metrga teng ekan. Aytaylik, Siz, 100 m masofani 200 qadamda bosib o'tdingiz. Kattaroq masofalarni o'lchaganda qadamni juftlab hisoblash kerak. Bunda chap oyoq qadamini sanasangiz, sanoq qancha bo'lsa, masofa shuncha metr bo'ladi. Masofani yasama o'lchov g'ildirak yordamida o'lchasa ham bo'ladi. 32 sm Buning uchun qalin tunukadan diametri 32 sm qilib, doira shaklda Bunday g'ildirakni tunukadan qo'lda yasash mumkin. g'ildirak qirqib olinadi. G'ildirakni uzunligi 1 metrli dastakka aylanadigan qilib mustahkamlanadi. Bu g'ildirak bir aylanishi 1 m ga teng. ...