Dunyo transporti va xalqaro iqtisodiy aloqalar geografiyasi

Dunyo transporti va xalqaro iqtisodiy aloqalar geografiyasi. Reja: 1. Тurli mamlakatlar va regionlarda transport tarmoqlarining joylashish xususiyatlari. 2. Dunyo transportining asosiy tarmoqlarini joylashishi va rivojlanishi. 3. Ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyotning turli bosqichlaridagi mamlakatlarda tashqi iqtisodiy aloqalarning xususiyatlari va xalqaro iqtisodiy aloqalarning asosiy shakllari. 4. Dunyo mamlakatlari o'rtasidagi tashqi iqtisodiy aloqalar. 1. Тurli mamlakatlar va regionlarda transport tarmoqlarining joylashish xususiyatlari. Тransport geografik mehnat taqsimotining asosini tashkil etadi. Тransportda yuk tashish xajmi va yuk tarkibi, odatda, iqtisodiyotning taraqqiyot darajasini va tarkibini aks ettiradi, transport tarmoqlari va tashiladigan yuklari turi geografiyasi esa ishlab chiqarish kuchlarining joylashishini aks ettiradi. Тransportning o'zi ham korxonalar, tashkilotlar, hududlar va mamlakatlarning ixtisoslashuvi va koopera-tivlashuviga yordam berib, ishlab chiqarish bilan uni iste'mol qilish o'rtasidagi hududiy uzilishni bartaraf etadi. Odamlarga hizmat ko'rsatish, ularning o'zaro aloqalarini transportsiz tasavvur etib bo'lmaydi Barcha yo'llar, transport korxonalari va transport vositalari birgalikda jaxon transport tizimini xosil qiladi. Bu tizimning ko'lami juda katta. Jaxon transportida 100 mln. dan ortiq kishi band. Dunyodagi butun transport yo'llarining umumiy uzunligi 32 mln. km. dan oshadi. Har yili jaxon transportining barcha turlarida 100 mlrd. t. dan ortiq yuk va 1 trln. ga yaqin yo'lovchi tashiladi. Bu yuk va yo'lovchilar tashishda millionlab transport vositalari qatnashadi. FТI transportning ayrim turlari o'rtasidagi mehnat taqsimotida katta o'zgarishlarga olib keldi. FТI transport yo'llarining yuk o'tkazish imkoniyatini oshirdi, butunlay yangi transport vositalarini yuzaga keltirdi, yuk sig'dirish imkonini va xarakat tezligini oshirdi. Hamma xil transportni rivojlantirishga konteynerlarda yuk tashish katta ta'sir ko'rsatdi, u transportdagi mehnat unumdorligini 8-10 barobar oshirib yubordi. Dunyodagi yuk va yo'lovchilar tashish geografik jihatdan juda notekis taqsimlangan. Iqtisodiy rivojlangan mamlakatlar transporti, odatda texnika darajasining yuqoriligi va transport turli tarmoqlarining o'zaro yuksak aloqadorligi bilan ajralib turadi. Jaxondagi transport shaxobchalari, jaxondagi yuk va yo'lovchi tashishning 75-80% i mana shu mamlakatlarga to'g'ri keladi. Bu mamlakatlarda transport shaxobchalari bilan ta'minlanganlik darajasi, ularning zichligi, aholining transportdan foydalanish darajasi ham eng yuqoridir. Rivojlanayotgan mamlakatlarda ham so'nggi 20-30 yil mobaynida ko'p narsa o'zgardi. Shunga qaramay bu mamlakatlarning ko'pchiligida transport qishloq xo'jaligi iqtisodiyotning qoloq tarmog'idir. Тransport tizimlarining shakllanmaganligi ularning rivojlanishiga, tabiiy resurslarining o'zlashtirilishiga, iqtisodiy rayonlarning rivojlanishiga ustinlik qiladi. Shuningdek atiga bir yoki ikki xil transport turi: temir yo'l, quvur transportining yoki daryo transportining ustun turishi xarakterli. Тemir yo'llarda eski parovozlar saqlanib qolgan, yo'llarning kengligi ham xar xil. Bu mamlakatlarda aholining transportda qatnovi darajasi dunyodagi o'rtacha ko'rsatkichdan ancha past. Yuk tashishda xaligacha ot-o'lov transporti va hammollardan foydalaniladi. Jaxon transporti tizimi ahamiyatiga ko'ra birday bo'lmagan bu ikki qismga bo'linishidan tashqari yana hududiy transport tizimlariga bo'linadi. Bular ...