Elektr energiyasi ishlab chiqarish boyicha jahondagi o'ntalik davlat

Elektr energiyasi ishlab chiqarish boyicha jahondagi Birinchi o'nlik davlatlari (%hisobida) Neft sanoati hozirda katta ahamiyatga ega. Neft jahonning 80 mamlakatida qazib chiqariladi. Jahonda yiliga 3,7 mlrd.t. (2007 y.) neft qazib olingani holda, uning 2 mlrd 339 mln tonnasi ya'ni jahonda qazib olinayotgan neftning 62 % i birinchi o'nlik davlatlari hissasiga to'g'ri keladi. Ular: (mln.t. hisobida 2006 yil.) 1. Rossiya 459 (umumjahon neftining 13,5 % i) 6. Eron 170 2. Saudiya Arabistoni 445 7. Norvegiya 160 3. AQSH 350 8. Venesuela 150 4. Meksika 180 9. Kanada 140 5. Xitoy 170 10. Buyuk Britaniya 115 Asosiy iste'molchilar: AQSH, Yaponiya, Braziliya, Italiya, Fransiya, GermaniY. Neft sanoatining eng muhim xususiyati neft zaxirasining 45 (80%) qismidan ortig'i, qazib chiqarishning 12 qismini rivojlanayotgan davlatlarga to'g'ri kelishidir. Ular asosan Yaqin va O'rta Sharq mamlakatlaridir. Jahon neft zapasining 23 qismi, qazib chiqarishning 14 qismini Fors ko'rfazi boyicha to'g'ri kelishidir. Jahonda neftning eng yirik havzalari Fors ko'rfazi, G'arbiy Sibir, Texas, Meksika qo'ltig'i boyi, Shimoliy dengiz havzalaridir. Neftni qazib olish va sotish boyicha OPEK davlatlari alohida o'rin tutadi. OPEK tashkiloti 1960 yil tashkil topgan. Shtab kvartirasi-Venada. 13tadavlata'zo: Saudiyaarabistoni, Iroq, Eron, Quvayt, Katar, BAA, (Bruney), Jazoir, Liviya, Nigeriya,Gabon,Venesuela,Ekvador,IndoneziY. OPEKka a'zo bo'lmagan neft sotuvchi davlatlar: Rossiya, Norvegiya, Buyuk Britaniya, Qozog'iston, Turkmaniston, Ozarbayjon. Aholi jon boshiga neft qazib olish boyicha: 1.BAA (55t.) 2.Katar (52t.) 3.Quvayt (44t.) Neft zapasi boyicha etakchi davlatlar: 1.Saudiya Arabistoni (23 mlrd.t.) 5.Eron (12,7) 2.Iroq (13,4 mlrd.t.) 6.AQSH (3,6) 3.BAA (12,9 mlrd.t.) 7.Rossiya 4.Quvayt (12,8) Asosiy importchilar: AQSH, Eron, xorijiy Yevropadavlatlari. Jahonda qazib olinayotgan barcha neftning 40%i xalqaro savdoga chiqariladi. O'zbekistonda 1997 yil 8 mln.t. neft (gaz kondensati bilan) qazib olingan. O'zbekistonda 63 ta kondan neft qazib olinmoqda. JAHONDA ANIQLANILGAN NEFT ZAXIRASINI TAQSIMLANISHI (%HISOBIDA) Jahon gaz sanoati XX asrning 2-yarmida rivojlandi.Yaqin vaqtlargacha bu sanoat rivojlangan mamlakatlarda tez taraqqiy etdi. Gaz suyultirilgan holda (maxsus SN4 tashuvchi kemalarda -1650 S t da) va quvurlarda tashiladi. Tabiiy gaz metan (CN4), etan (C2 N6 ), propan (C3N8 ) kabi izomerlardan tashkil topgan. Tabiiy gaz ko'proq neft konlari bilan birga (yo'ldosh gaz) uchraydi. Jahonning 60 dan ortiq mamlakatida gaz qazib olinadi. Hozirda dunyo boyicha 2,6 trln.m3dan (2005 y) ortiq gaz qazib olinib, uning asosiy qismi quyidagi davlatlarga to'g'ri keladi: 1.Rossiya - 600 mlrd.m3 6.Jazoir - 59 mlrd.m3 mlrd.m3 2.AQSH - 540 mlrd.m3 7.Indoneziya - 58 mlrd.m3 3.Kanada - 155 mlrd.m3 8.O'zbekiston - 58 mlrd.m3 4.Niderlandiya - 84 mlrd.m3 9.Saudiya Arabistoni - 36 mlrd.m3 5.Buyuk Britaniya - 74 mlrd.m3 Mazkur birinchi o'nlik davlatlariga dunyoda ...