Himolay tog'lari

Himolay tog'lari Janubiy Osiyoning shimoliy tabiiy chegarasi Himolay bo'lib, dunyoning baland tog' sistemasi hisoblanadi. Himolay qorlar makoni degan ma'noni bildiradi. Tog' sestemasining tabiiy geografik va geomorfologik aniq ifodalangan. Himolay shimolda Hind va Biravmaputra daryolarning bo'ylama vodiylari, janubda Hind - Gang pastekisligi shimoli - g'arbda Hind daryosining , va janubi sharqda Biraxmaputra daryosining ko'ndalang vodiylari bilan chegaralanadi. Bundan tashqari shimoli-g'arbda Hindiqush janubi-sharqda Sina - Tibit tog'lari bilan chegaradosh tog' sestemasining umumiy uzunligi 2500 km. kengligi 200-300 km. himolayning o'nlab tepalari 700 m ga yetadi. 11 ta cho'qqisi 800 m dan oshadi. Dovonlarning balandligi o'rta hisobda 500 m. bu Alp tog'laridagi eng baland cho'qqilardan ham baland. Himolay tog'larning eng baland cho'qqisi - Jomolungma bo'lib, unga 1953 yil chiqilgan. Himolay Xitoy Hindiston, Nepal va Pokistonda joylashgan. Tog'larni tuzilishida arxiy erasidagi to'rtlamchi davrgacha o'tgan kristall metamorfik cho'kinda va vulqon jinslari ishtirok etadi. Bu jinslar markaziy qismlarda kuchli siljishlar, uzulishlar natijasida murakkablashib ketgan burmalar hosil qiladi. Himolay to'g'larini geologik tuzulishida xuddi Hindiston platformasidagidek Kembriydan oldingi jinslar ko'pchilikni tashkil etadi. Himolay tog'lari Hind - Gang tekisligi ustida uchta gigant zinapoya shaklida ko'tarilib turadi. Himolayning tog' oldilari yosh jinslardan tuzilgan. Bu yotqiziqlar antropogenning o'rtalaridan burmalangan. Bular umumiy nam bulan Sivalik tog'lari deb ataladi. Ularni Nipal teritoriyasidagi balandligi ming m. Sivalik tog'lari ayrim joylarida shimoliy tag'larga yaqin tursa bazi joylarda orasida keng tektonik botiqlar yuzaga kelgan. Himolay tog'larning balndligiga ko'ra ikkinchi bosqichi Kichik Himolaydir. Ular kembriydan oldingi kreistalli jinslar , paleozoy, mezazoy, va paleogenning kuchli darajada metamorfiklashgan cho'kindi jinslardan tuzilgan. Tizmalarning o'rtacha balandligi 3500 - 4500 m. Ayrim cho'qqilari 600 m ga yetadi. Shimoli g'arbda Pir-Panjal tizmasi, undan janubi-sharqdan Jaoladxar va asl Kichik Himolay tog'lari joylashgan. Kichik Himolay tog'lari Dxaulagiri tog' masivi orqali Katta Himolay tog'lari bilan tutashgan. Undan sharqqa tomon butun Himolay tog'lari sistemasi pasayib , torayib boradi. Kichik Himolay Bosh tizmaga yaqinlashganda o'rtacha balandlikdagi Moxobxarat tog'larini , Duara tog'larini hosil qiladi. Kichik va Katta Himolay tog'lari oralig'ida qator tektonik botiqlar bor. Bulardan eng ajoyibi g'arbdagi Kashmir botig'idir. Bu botiq 1600m. balandlikda joylashgan. Himolay tog'lari markaziy qismidagi ikkinchi yirik botiq Nepaldagi Kotmondu botig'i bo'lib, 1400 m. balnadlikdadir. Botiqlardan shimolroqda o'rtacha balandligi 600 m bo'lgan katta Himolay tog'lari ko'tarilgan. Bu yerdagi tizmalardan dunyoning eng baland cho'qqilari ko'tarilib turadi. Bosh tizmaning g'arbiy uchi yaqinida juda katta tog' massivi Nanganarbat (8126m) ko'tarilgan. Undan keyin balandligi balandli 600-700 m dan oshadigan bir qancha cho'qqilari bor. Bulardan ham sharqda 800 mli qor va muzliklar bilan qoplangan choqqilar bor. Bular Dixaulagiri, Kutan (8126 ...