Qozog'iston va Qirg'iziston Respublikalariga umumiy ta'rif

Qozog'iston va qirg'iziston respublikalariga umumiy ta'rif. REJA: 1. Geografik o'rni. 2. Aholisi. 3. Xo'jaligi 4. Iqtisodiy rayonlari. Qozog'iston respublikasi MDH davlatlari orasida hududining kattaligi bilan ajralib turadi. Uning maydoni 2,7 mln km.kv. bo'lib, MDH davlatlari orasida Rossiyadan keyin ikkinchi o'rinda, dunyoda esa to'qqizinchi o'rinda turadi (Rossiya, Kanada, Xitoy, AЈSH, Braziliya, Avstraliya,Hindiston va Argentinadan keyin). Aholisi 15,8 mln. (1997 y) kishi bo'lib, MDH davlatlarida to'rtinchi o'rinda turadi (Rossiya, Ukraina va O'zbekistondan keyin). Qozog'iston respublikasig'arbdan sharqqa Kaspiy dengizidan Oltoy Tog'larigacha 3 ming km masofaga, Shimoldan janubga 1,5 ming km dan ortiq masofaga cho'zilgan. Qozog'iston respublikasining geografik o'rni ancha qulaydir. Tabiiy sharoiti juda ham xilma-xil bo'lib, hududining 13 qismi tekislikdan (dengiz sathidan 200-500 m baland), 12 qismi yassi tekisliklardan,Qozog'iston past Tog'lari (dengiz sathidan 500-600 m baland) dan, qolgan qismi zea (16) Tog'lardan iboratdir. Qozog'iston respublikasi foydali qazilmalarga boy bo'lib, bu yerda yonuvchi, rudali, rudasiz foydali qazilma konlarining ko'pligi ko'p tarmoqli sanoat korxonalarini rivojlantirishga imkon beradi Respublika foydali qazilmalarning ko'pligi jihatidan dunyoda oldingi o'rinlarda turadi. Foydali qazilmalardan ayniqsa, kimyo sanoati uchun xom ashyolar ko'pchilikni tashkil etadi.Hrganilgan Yirik fosforit konlari asosan Qoratov va Aktyubinsk viloyati hududiga to'Іri keladi. Natriy sulfat konlari Janubiy va markaziyQozog'istonda uchraydi, Yirik osh tuzi konlari Pavlodar va QizilHrda viloyatlaridadir. Yirik kaliy tuzi koni Aktyubinsk yaqinida topilgan. Aniqlangan neft-gaz rayonlarni Kaspiy bo'yi nast tekisligi Mang'ishloq, Ustyurt, Sharqiy Orolbo'yi, To'rІay botiІi, Sharqiy va Janubiy Qozog'iston Tog' oraliІi botiqlariga to'Іri keladi. Ko'mirning umumiy geologik zahirasi (400 dan ortiq kon) 140 mlrd. tonna atrofida bo'lib, jumladan Qarag'anda havzasida-50 mlrd.t. To'rІay havzasida 50 mlrd.t, Ekibastuzda-12 mlrd.t.Qarag'anda ko'mir havzasidan asosan toshko'mir qazib olinali, bu kokslanuvchi ko'mirdir. Qozog'iston respublikasi xalqaro geografik mehnat taqsimotida yirik sanoat ishlab chiqaruvchi davlat bo'lib qatnashadi. Uning hisobiga MDH davlatlaridagi 13 qism mis eritish, taxminan 12 qism rux, 23 qismdan ko'proq qalay to'Іri keladi. Qozog'iston qora metallar ishlab chiqarish, neft va ko'mir qazib olish, bundan tashqari oziq-ovqat sanoati, don yetishtirish, jumladan, go'sht va qorako'l terisi yetishtirish bo'yicha ham alohida o'rinda turadi. Qozog'iston polimetall rudalari bo'yicha ham dunyoda oldingi o'rinlardan birida, MDHda esa ]-o'rinda turadi (Oltoy,Qoratov, Junqoriya Olatovidaga konlar). Bu yerda qalay, ruxdan tashqari oltii, kumush, qadimiy va boshqa 30 ga yaqin rangli va nodir metallar uchraydi. ЈozoІriston respublikasi mis zahiralari bo'yicha MDH davlatlari orasida birinchi o'rinda turadi (Eng katta konlardan JezqazІan, Balxash, markaziy Qozog'istonda, Bozshaqol shimoliyQozog'istonda, Orlov, Nikolayev-sharqiy Qozog'istonda, Chotirko'l-janubda, Yubileniy -g'arbiyQozog'istonda), kumush, volfram (Qozog'iston past Tog'larida), xrom (Aktyubinsk oblastida), vannadiy, borit va boshqalar ham ko'p. Qozog'iston respublikasi neft zahiralari bo'yicha MDH davlatlari orasida ...