Hayvonot dunyosining asosiy sistematik kategoriyasi

Hayvonot dunyosining asosiy sistematik kategoriyasi REJA: Oddiy organizmlar tipi va ularning umumiy xususiyatlari. Tuban hayvonlar sinfi. Ko'p hujayrali (oliy) organizmlar tipi. Tayanch iboralar: Oddiy organizmlar tipini umumiy xususiyatlari. Ildizoyoqlilar sinfi. Xivchinlilar sinfi. Sporoviklar sinfi. Infuzoriya sinfi. Oliy (ko'p hujayrali) hayvonlarni tuban hayvonlardan asosiy farqi. Gubkalar (bulutlar) tipi. Ichakkavaklilar tipi. Xordali hayvonlar tipi. Baliqlar sinfi. Amfibiyalar sinfi. Reptisiyalar sinfi. Qushlar sinfi. Sutemizuvchilar sinfi. Hayvonot dunyosi bir Hujayrali yoki oddiy va ko'p hujayrali yoki yuksak organizmlarga bo'linadi. Oddiy organizmlar tipi Bu tipga bir ќujayrali organizmlar kiradi. Ularni yagona ќujayrasi murakkab tuzulishga ega bo'lib, mustaqil ќayot kechirishga qodir bo'lgan bir-butun organizimdir. Ba'zi oddiy organizimlar bir-biri bilan ancha zich birlashgan bir ќujayrali organizimlar kalloniyasini ќosil qiladi. Bir ќujayrali organizimlarda, ќayotiy funksiyalar bir ќujayrani orgenal deb ataladigan turli qisimlari orqali amalga oshiriladi. Oddiy ќayvonlar tipi eng mayda tirik organizimlar bilan oziqlanadi. Ular butun tanasini yuzasi bilan yoki tanasini tamoqcha deb ataladigan bir qismi bilan ovqat yeydi. Ularni bir xili yirtqich, yoki o'txo'r, ikkinchisi saprofit, uchinchisi esa, parazitdir. Oddiy ќayvonlarni ko'pchiligi masalan radioliyalarni Kremniyli sikeleti foraminiferlarni esa, kalsiy karbonitli ba'zan esa, xitinga yaqin bo'lgan organik moddalardan tuzilgan chag'anoqlari mavjud. Oddiy ќayvonlar skiletlarini va chag'anoqlarini tashkil qiladigan moddalar suvda asta-sekin eriydi va dengiz tagida cho'kadi. Kalsiy karbonat (oќak SaSo3). Qumtuproqga (SiO2) nisbattan tez eriydi. Shuning uchun oќaktoshli chag'anoqlar, kremniyli skeletlar yetib boradigan chuqurlikkacha borib yetolmaydi. Oќaktoshli chag'anoqlar ќosil qilgan globigerinli gillar o'rta ќisobda 3500m chuqurlikda, maksimum esa, 500m chuqurlikda yetadi. Radioliyariyning kremniyli skiletidan ќosil bo'lgan radiolyariyli gil esa, okeanning eng chuqur cho'qmalarida kuzatiladi. Oddiy organizimlar jinsiy va jinsiz ko'payadi. Jinsiz ko'payish turli xil usulda bo'ladi. Bir xil organizimlar ikki yoki ko'p qismlarda bo'linadi, boshqalari sporalar ќosil qiladi, uchinchisi (kurtaklanish) yo'li bilan ko'payadi. Kurtaklanish vaqtida ona ќujayra o'zidan kichikroq ќujayra ajratadi. Oddiy organizimlar chuchuk suvlarda, dengizlarda va tuproqlarda keng tarqalgan. Ular plakton va bentosni ancha qismini tashkil qiladi. Bir gram tuproqda o'nlarcha va yuz minglarcha oddiy organizimlar bor. Ba'zi oddiy organizimlar ќayvonlar tanasining pardasida, ko'pincha umurtqali va umurtqasiz ќayvonlarni ichak yo'llarida joylashib saprofit ќayot kechiradi. Boshqalari turli xil ќayvonlarda parazit ќayot kechiradi. Oddiy organizimlarni ko'pchiliklari mikroskonikdir. (2-4mk). Ba'zilari esa, 3 sm-gacha yetadi (diametri). Oddiy organizmlar tipi 4-ta sinfga bo'linidi. Ildizoyoqlililar sinfi. Bu sinfga amyobalar, foraminifermerlar, radioliyariylar nurlilar va solnechniklar kiradi. Noqulay sharoitda ko'pchilik oddiy organizmlar shu jumladan ildizoyoqlililar sistlar ќosil qiladi, ya'ni ularni tanasi noqulay bo'lgan tashqi ta'sirni o'tkazmaydigan maxsus muќofaza pardasi bilan o'raladi. Sistlar tinim ќolatda o'tib uzoq vaqt ya'ni 6,5 yilgacha ќayotga layoqatlilikni saqlab qolishi mumkin.Planktonli ...