Qozog'iston Respublikasi geografik o'rni, chegaralari, tabiiy sharoiti va qazilma boyliklari

Qozog'iston Respublikasining geografik o'rni chegaralari, tabiiy sharoiti va qazilma boyliklariga iqtisodiy geografik baho berish. II. Maqsad: talabalarga, Qozog'iston Respublikasining geografik o'rni, chegaralari,, tabiiy-sharoiti va qazilma boyliklariga iqtisodiy geografik baho berish to'g'risida tushucha va malakalar berishdan iborat. II. Ko'zda tutilgan natijalar: Mavzu asosida ko'zda tutilgan tushuncha va bilimlarni talabalarga singdirish hamda bilimlar berish. IV. Mavzu rejasi: 1. Respublikaning geografik o'rni. 2. Tabiiy sharoiti a) relpefi b) iqlimi s) ichki suvlari d) Tuproq o'simlik va hayvonlar dunyosiyu 3. Foydali qazilmalari V. Mavzuni tayanch iboralari: Respublikaning geografik o'rni, chegaralari, tabiiy sharoiti va qazilma boyliklari haqida tushuncha va bilimlar berish. VI. Matn: Savol: Qozog'iston Respublikasining geografik o'rni, chegaralarini aytib bering? Qozog'iston Respublikasi shimolda Rossiya chegaralari bilan, janubda O'zbekiston va Qirg'iziston Respublikalari bilan chegaradosh. Sharqda Xitoy davlati bilan chegaradosh. G'arbiy qismini Kaspiy ko'li bilan chegaralanadi. Qozog'iston maydonining kattaligi jihatidan MDX davlatlari ichida Rossiyadan keyin 2-urinda, markaziy Osiyo davlatlari ichida 1-urinda turadi. Aholisi 1997 yil mahlumotlariga ko'ra 16,4 mln.kishi. Qozog'istonning geografik o'rni Markaziy Osiyo davlatlari orasida ancha qulay. Geografik o'rnining qulayligidan muhimi Qozog'iston bevosita Kaspiy dengizi orqali Eron va Turkiya davlatlari bilan o'zaro iqtisodiy aloqalarni o'rnatish mumkin. Ikkinchi geografik o'rnining qulayligi Kaspiy dengizi orqali Baku Batumi temir yo'liorqali Qora dengizga, undan O'rta Yer dengizi chiqib dunyoning barcha mamlakatlari bilan savdo-sotiq, madaniy aloqalarni yo'lga qo'yishi mumkin. Bu qulayliklar Qozog'istonning iqtisodiy rivojlanishida muhim ahamiyatga egadir. Qozog'iston Markaziy Osiyo davlatlari bilan chegaradosh (Tojikistondan tashqari). Bu holat Markaziy Osiyo davlatlari bilan ichki aloqalarni rivojlantirish imkon beradi. Bu ham Qozog'iston davlatining iqtisodiy ahamiyatida katta o'ringa ega. Mamlakat tabiiy sharoiti xalq xo'jaligini joylashtirish va rivojlantirishda muhim ahamiyatga egadir. Yer usti tuzilishi mamlakatda xilma-xil. Respublikaning Markaziy qismini Qozog'iston burmali tog'lari egallagan bo'lib alohida tog' massivlari bor. Masalan: Qarqarali (), Ulutov () ana shunday tog' massivlaridandir. Burmali tog'larni janubida Betpakdala va Mo'yinqum cho'llari joylashgan. Baland tog'lar asosan mamlakatning sharqiy va janubiy-sharqiy hududlarida joylashgan. Shimoliy - sharqda Oltoy to g'larining janubiy tarmoqlari bo'lgan, Jo'ng'oriya Olatovi, Torbog'atoy tizmalari joylashgan. Eng baland tizmasi Xontangri cho'qqisi bo'lib, dengiz satxidan . Janubiy-sharqda Qirg'iziston bilan bo'lgan chegarasi yaqinida Kungey Alatov va Qirg'iz tizmasi joylashgan. Qozog'iston hududi okeanlardan uzoqdaligi bu mamlakat iqlimini keskin kontenintal bo'lishiga sabab bo'lgan. Qish shimolda sovuq, markazi va janubida mo'htadil sovuq, janubiy qismlar issik yanvarda o'rtacha harorat shimolida - 180, janubda - 30 qishda, shimoliy va markaziy qismlarida - 450 - 350 gacha sovuq bo'ladi. Iyulda o'rtacha harorat shimolda 190, janubda 280 - 300 bo'ladi. Yog'in dasht va o'rmon dashtlarda 250-, cho'l va chala cho'lda 100-, tog' ...