Areal to'g'risida tushuncha va areallarning turlari

Areal to'g'risida tushuncha va areallarni tiplari. Reja: Areal to'g'risida tushuncha Areallarni uzulish xarakteri va sabablariga ko'ra tiplarga bo'linishi. Okeanik uzulish areallar Uzulgan areallarni kelib chiqish sabablari Tayanch iboralari: Uzluksiz areal Uzulgan areallar Amfibareal uzilish areali Bipolyar uzulish areali Lentali areal Kosmopolit areali Aloqador areal Endemik areal Relikt areal L.S. Bergni okeanik uzulish areallarini kelib chiqish to'g'risidagi nazariyasi Quruqlik organizimlari arealini,uzilish sabablari. Ќar bir o'simlik yoki ќayvonlarning Yer yuzida egalagan maydoni o'sha turning areali deyiladi. Areallar ikki xil: uzliksiz va uzulgan (diz'yunktiv) bo'ladi. Uzliksiz areal deb shunday arealga aytiladi-kim, uning doirasida uni ayrim qisimlariga bo'ladigan, o'tib bo'lmaydigan to'siq kuzatilmaydi. Agar areal doirasida uni ayrim qismlariga bo'ladigan o'tib bo'lmaydigan to'siq bo'lsa, u uzulgan areal deb ataladi. Areallar uzilish xarakteri va sabablariga ko'ra bir necha tipga bo'linadi. 1. Kontinet ichi uzilgan areallar. Bunday areallarga bir kontinet doirasida yaxlid bo'lmagan arellar kiradi. Masalan, Yevroosiyo qat'asi doirasida Yevropa - Uzoq Sharq, O'rta yer dengiz, areallar bor. Amerika kontinetida arktika-alp, g'arbiy- sharqiy, bareal-antibareal uzilishlar bor. Avstraliyada esa janubi-g'arbi-shimoli-sharqi uzilish bor. 2. Kontinentara uzilish. Bu tipga bir necha kontinetda bo'lak-bo'lak joylashgan bir turning areali kiradi. Bu yerda pantropik, yevropa-shamoliy Amerika, Osiyo-Amerika, Janubiy Amerika-Afrika, Janubiy Amerika-Madagaskar va boshqalar kuzatiladi. 3. Okean uzilish. Bu yerda bipolyar va amfibareal ќodisasi kuzatiladi. Ќamma uzilma areallar, yaxlit arealning uzilishdan kelib chiqqan. Yaxlit arealning uzilma areallarga bo'linish sabablari xilma-xildir. Masalan, ќozirgi vaqtda Afrika va Janubiy Osiyoda yashaydigan fillar, nosoroglar, pavlich (tovus) va maymunlardan iborat bo'lgan o'rmon ќayvonlarining arealini uzilishi tropik o'rmonlari maydonini qisqarishi natijasida yuz bergan. Keng bargli o'rmonlar arealini uzilishi to'rtlamchi davrda iqlimni sovushi natijasida ro'y bergan. Iqlimni sovishi keng bargli o'rmonlarni arealini qisqarishga olib kelgan. Muzlik yaqinida muzlik oldi o'simliklari rivojlangan va ular muzlik erigandan keyin qoramtir ninabargli o'rmonlar bilan almashingan. Undan keyin keng bargli o'rmonlar yashirinib qolgan joylaridan chiqqan, ularni yashiringan joylari Volino-Podolsk tepaliklari, O'rta-Russ balandliklarni janubiy qismi, Stavropol balandligi va Janubiy Ural bo'lgan. Keng bargli o'rmonlari ba'zi bir turlari ya'ni dub, lipa va yasen MDЌ yevropa qismida muzlik natijasida uzilib ketgan arelni yangitdan qo'shilishiga erishgan. Ammo boshka turlar masalan boshokli utloqlar va o'rmon betagasi areallari uzilganicha qolavergan. Masalan bir formadagi o'troq usimliklar ќam Oltayda, Kuznes Alatav tog'larida uchraydi. Lipa daraxti, ќam Krasnoyarskda va ќam Kuznesk-Alatav tog'ida o'sadi. Dub daraxti cho'l zonasida daryo qayirlari bo'ylab o'sadi va bayrach deb atalgan o'rmonlar xosil qiladi. Qrimning janubiy qirg'og'i bo'ylab va Kavkazda bir biriga yaqin bo'lgan qarag'ay turlari o'sadi. Buyuk Britaniyaning faunasi va flarasi Yevropanikiga o'xshaydi. Yuqoridagi dalillarni xammasi bu mamlakatlar o'rtasida o'tmishda ...