Global muammolar

Global muammolar Reja: Global muammolar tushunchasi va mazmuni. Global muammolarning turlari. Global bashoratlar, g'oyalar va loyihalar. hozirgi paytda insoniyatning global muammolari Kelajakda yer yuzida hayotning davom etishi yoki etmasligi masalasi bilan uzviy bog'liqligi namoyon bo'lib koldi. SHu boisdan xam bu muammolar olimlar, siyosatshunoslar va keng jamoatchilikning etiborini uziga karatadi. Kuplab fan tarmoqlari, geografiya fani xam bu masalani urganmokda. Mavjudot global muammolar geografiyasi xilma-xil. o'z kulamiga ko'ra lokal( mahalliy), mintaqaviy (regional), global (dunyoviy) muammolarni barcha materiklarda, o'lka va bir mamlakat doirasida uchratish mumkin. Muammolarning va mohiyatini o'rganishda tadqiqotchi olimlar «global mikyosda fikrlash, mahalliy mikyosda ish olib borish» shioriga amal kilmokdalar. Utgan 20 asrning oxirgi un yilliklarida dunyo jamoatchiligi oldida o'ta o'tkir va murakkab muammolar kun tartibidan urin oldiki, ularni global muammolar deb ataladigan buldi. Global muammo deganda dunyo mikyosini, butun insoniyatning takdirini kairab olgan va ularning hozirgi va kelajagiga xavf soladigan muammolarni tushunmok kerak. Ularni xal qilishda barcha davlatlar va xalqlar o'zaro hamkorlikda kurashishlari lozim bo'ladi. Global muammolar o'z mazmuniga ko'ra asosiy va ustivor yo'nalishdagi muammolar bilan bir qatorda kichikroq muammolarga ajratiladi. Lekin kichik muammolarni o'rganish xam muhim ahamiyatga ega. Terrorizm, narkomaniya, xalqaro munosabatlar, huquqbuzarlik, texnogen faloqatlar, tabiatda sodir buladigan favkulodda hodisalar (zilzila, sel, vulkon otishlari, dovullar, tog kulashlari, surilmalar va b. ) shular jumlasidandir. Ilmiy adabiyotlarda ustivor yo'nalishdagi muammolar soni 8-10 ta kichik muammolarni xam hisoblaganda ularning soni 40 dan oshadi. Global muammolarni mazmuniga ko'ra quyidagi guruhlarga ajratish mumkin: 1. «Universal» xususiyatga ega bo'lgan muammolar. 2. Tabiiy-iqtisodiy xususiyatga ega bo'lgan muammolar. 3. Ijtimoiy xususiyatga ega bo'lgan muammolar. 4. Aralash xususiyatga ega bo'lgan muammolar. Muammolarni oldindan ruyobga chiqqan «eski» va «yangi» muammolarga guruhlashtirish mumkin. Muammolar dolzarblik darajasiga ko'ra urnini uzgartirib turishi xam mumkin. Masalan, 20 asrning o'rtalarida uchinchi jahon urishining oldini olish eng muhim muammo hisoblangan bulsa, endilikda ekalogik va demagrafik muammolar birinchi uringa chiqib oldi. Ayni paytda global muammolarning quyidagi asosiy turlari darsliklarda yoritilmoqda va matbuotda keng muxokama qilinmoqda: ekalogik, demagrafik, oziq-ovqat, tinchlik va qurolsizlanish, rivojlanayotgan mamlakatlarning qoloqligini tugatish, energetik va xom ashyo, dunyo okeanidan foydalanish, kosmosni tinchlik maqsadiga xizmat qildirish. XX asrning ikkinchi yarmida insoniyat oldida juda ko'p va murakkab muammolar vujudga keldiki, ularning asosiy qismi ta'sir doirasining miqyosi va ahamiyatiga ko'ra global muammolar nomini oldi. Butun dunyoni qamrab olgan, insoniyatning bugungi kuni va kelajagiga xavf soluvchi, yechimini topishda barcha davlatlar va xalqlarning hamjihatlik bilan birgalikda harakatini talab qiluvchi muammolar global muammolar deb ataladi. Global muammolar ahoti, iqtisodiy-ijtimoiy taraqqiyot va atrof-muhit o'rtasidagi o'zaro munosabatlar natijasidir. Global muammolar, birinchidan - ...