Sanoat tarmoqlari tavsifi

Sanoat tarmoqlari tavsifi. Reja: Elektroenergetika. 2. Metallurgiya sanoati. 3. Mashinasozlik. 4. Kimyo sanoati. 5. Yengil sanoat va yog'ochsozlik. 6. Sanoat va ekologiya. Mavzuning maqsadi: Sanoat tarmoqlarini guruhlanishi, joylanishi, yetakchi markazlari haqidagi tushunchalarni singdirish. 1. Elektroenergetika. Elektroenergetika - dunyo mamlakatlarida elektroenergetika ishlab chiqarish issiqlik, gidrostansiya va AESdarda ishlab chiqariladi. Ishlab chiqarilayotgan energiyaning IESlarga to'g'ri keladi. GESlarni imkoniyati ham katta bo'lsada, ulardan foydalanish iyinchilik bilan olib borilmoqda. Afrikada butun imkoniyatni 5 % dan janbi Amerika mamlakatlarida 10 % dan foydalanilmoqda. GESlardan foydalanib energiya olishda AQSH va Rossiya yetakchi bo'lsada, aholi joy boshiga hisoblaganda, norvegiya birinchi o'rindadir. Dunyoda AESlardan oydaalanib olinayotgan energiyaning 15 % ishlab chiqarilmoqda. Jahonning 30 ta mamlakatida 300 ta AESlar qurilgan. Ishlab chiqarishda AQSH, Rossiya, Germaniyalar yetakchi o'rinda turadi. Bu mamlakatlarda Aeslardan foydalanishni to'la sikli amalga oshiriladi. Chernobil AESda yuz bergan fojiali avariyadan so'ng AESlarni qurish biroz sekinlashdi. Keyingi davrlarda ekologik toza energiya turlaridan foydalanish keng tuproqs olmoqda. Bunda ayniqsa, quyosh, shamol, suv qalqishi, yerni ichki energiyasidan foydalanish dunyo mamlakatlarida keng foydalanilmoqda. Elektroenergetikadan foydalanish geografiyasi uda xilma xil bo'lib, dunyoni 20 % aholisi bo'lgan rivojlangan 75 % ishlab chiqarilgan energiyani istemol qilinmoqda. Ko'plab rivojlanayotgan mamlakatlardagi kapital tushumlarning 13 qismi shu sohaga tashlanmoqda. 2. Metallurgiya sanoati Metallurgiya xm ashyosini eksport qiluvchi mamlakatlar orasida Braziliya, Hindiston, Alberiya va Avstraliya yetakchi o'rinda turadi. Bu sohani joylashishi ham xom ashyo, iste'molchi va ekologik omillarga bog'liqdir. Masalan, Yaponiyada va g'arbiy Yevropamamlakatlarida dengiz bo'yi metallurgiyasi, AQSHda ko'l bo'yi metallurgiyasi, Germaniyada rur va sar xavzalarini metallurgiya markazlarini ko'rsatish mumkin. Rangdor metallurgiyada yiliga 40 mln yupqa turli xil metallar ishlab chiqarilmoqda. Bu sohada xom ashyo ishlab chiqaruvchi mamlakatlar bilan alyuminiy ishlab chiqaruvchilar o'rtasida katta farq bor. Mis va rux, nikel xom ashyosi qazish bilan mahsulot chiqarish o'rtasida ham farqlar bor. Butun dunyoda eritiladigan po'lat 800 mln tonnadan ortadi. Legirlovchi rangdor, qimmatbaho va nodir metallar ishlab chiqarish ham tez o'sib bormoqda. Shu bilan bir vaqtda qora va rangdor metallurgiya ishlab chiqarish geografiyasda ham o'zgarishlar ro'y bermoqda. Ruda xomashyosini qazib chiqarish bilan uni ishlatish o'rtasidagi territoriyal uzilish ortib bormoqda. Hozirgi vaqtda tarkibida temir bo'lgan xom ashyoning 12 qismi jahon kapitalistik bozoriga chiqariladi. Bunda rudani dengiz orqali qitalararo tashish yaqqol ustun turadi. 3. Mashinasozlik Dunyo mashinasozlik o'sish suratining kattaligi tufayli rivojlanishning ancha yuqori darajasiga erishdi. Masalan, butun dunyoda har xil 30 mlndan ortiq yengil avtomobil, 60 mlndan orttiq televizor ishlab chiqariladi. Mashinasozlik boshqa tarmoqlar orasida tarkibini murakkabligi bilan ajralib turadi. Bu sanoat tarmog'iga ignadan tortib samolyotgacha bo'lgan mahsulotlar ishlab chiqariladi. ...