Rossiya Imperiyasining O'rta Osiyoni istilo qilishi tarixiy geografiyasi

Rossiya imperiyasining O'rta Osiyoni istilo qilishi tarixiy geografiyasi Reja: 1.Rossiya imperiyasi istilosi geografiyasi. 2.Ma'muriy xududiy bo'linishi. 3.Turkiston axolisi. 4.Agrar siyosat (Er- suv siyosati) 5.Sanoatning bir tamonlama rivojlanishi. 1714-1717 yillardagi Bekovich-Cherkasskiy va Buxgal'ts ekspeditsiyalarining muvaffaqiyatga uchrashi rus xukumatining rejasiz shoshilinch xarakat qilmaslik to'g'risida uylantirib qo'ydi. Aslida ruslarning O'rta Osiyoni bosib olishga xarakati bundanda oldinroq boshlangan. Boshqacha qilib aytganda Astraxan, qozoq, xonliklarining bosib olinishi, Sibir kengliklariga kirib borish, 1586 yili Yumen', 1587 yili Tobol'sk qal'alarining qurilishi. qozog'iston erlariga suqilib kirish uchun tayyorgarlik, deb bilish mumkin. Bu xarakat Petr 1 davrida keng tus olib 1716 yili Omsk, 1718 yili Semipalatinsk, 1719-20 yili Ust-Kamenegorsk, 1734 yili Orenburg, 1743 yili Troitsk, 1752 yili Petrapavlovsk kabi xarbiy kal'alar kurildi. X.Ziyaevning yozishicha Rossiya XVII asrda O'rta Osiyoga chegaradosh va qozog'iston erlarida 46 ta qal'a va 96 ta qal'achalar barpo etgan. Shu bilan qo'qon xonligiga qarashli Chimqo'rg'on, Kumish va boshqa qo'rg'onlarni buzdirib tashladi. 1847 yili Sirdaryo o'zani yaqinida Raim (Aralsk), keyinrok Ettisuv (Olatog') da Kopol ispoxkomlarining qurilishi bilan Ruslar janubga yanada yaqinroq kelib qoldilar. Kazok qabilalari, qo'qon-Kazok, qo'qon-qipchoq, Buxoro-qo'qon, Buxoro-Kazok, munosabatlarining xar bir keskinlashuvidan Ruslar siyosiy soxada foydalandilar (1839 yilgi Perovskiy yurishi kabi). У Murkroford, D. Trebek, F. Berg, A. Berns, D. Abbot, Ch. Stoddart, Kanolli, R. Shekspir, A. Tod kabi ingliz missiyalari Ruslarning O'rta Osiyoga yurishini tezlashtirdi. (AqSh dagi 1861-1865 yillardagi fuqarolar urushi!) Ruslarning birinchi amaliy muvaffaqiyati (1852 yilgi muvaffaqiyatsizlikdan so'ng) xarakati 1853 yili Oqmachitning bosib olinishi bo'ldi. Shu bilan Sirdaryo liniyasi (chizig'i) tashkil etildi: Aralsk istexkomidan boshlab janubga daryo soxili bo'ylab 1-form (Kazalinsk), 2-form (qarmoqchi)| 3-form (sobiq Kumushqo'rg'on) dan Perovskiy (Oq machit)gacha Sirdaryo va Sibir' liniyalari O'rta Osiyo ichkarisiga xujum qilish uchun muxim plasdarmlar vazifasini o'tardi. Pozitsiya yanada mustaxkamlanib 1854 yili Vernoe (Olma-ota) istexkomi qurildi. 1853-1856 yilgi qirim urishi ruslarni O'rta Osiyodan chalg'itdi. 1860 yili qo'qonliklar va ruslar o'rtasidagi to'qnashuvdan so'ng Pishpak va To'qmoq istexkomlari egallandi. 1861 yili esa Yangiqo'rg'on qal'asi egallandi. 1864 yili Avliyoota jang bilan egallandi (4 iyun'). 12 iyunda esa Turkiston shaxri egallandi. Avliyootani ishg'ol qilgan palkovnik Cheriyaev otryadi palkovnik Lerx otryadi bilan birlashib 1864 yil 21 sentyabrda Chimkentni shturm qildilar. Lekin 27 sentyabrdagi Toshkent qamali muvaffaqiyatsiz yakunlandi. 1865 yil 28 aprelda Niyozbek, 1865 yil 17 iyunda esa Toshkent egallandi. 1866 yili Jizzax egallanib Toshkent, Xo'jand, Chirchiqorti, o'lkalari Rossiya tarkibiga kiritildi. 1867 yili markazi Toshkent bo'lgan Sirdaryo va markazi Verniy (Olma-ota) bo'lgan Ettisuv viloyatlarini o'z ichiga olgan Turkiston general-gubernatorligi tashkil etildi. Chor Rossiyasining Buxoro amirligi ustiga yurishi ikki bosqichdan iborat bo'ldi. Birinchi bosqich ...