Fuqarolik jamiyati - tushunchasi va tuzilishi

Kirish Bugun tom manoda tarixiy davrda yashayapmiz. Istiqlol barchamizga ozod va erkin yashash baxtini, dunyoning chinakam hayratiga sabab bo'lgan milliy qadriyatlarimiz va madaniyatimizning yangicha yo'sinda shakllantirish imkonini berdi. Istiqlol yillarining dastlabki kunlaridanoq Prezidentimiz tomonidan huquqiy demokratik davlat va adolatli fuqarolik jamiyatini barpo etish bosh konsepsiyamiz ekanligi aytib o'tilgan edi. Bugungi kunda esa, kuchli davlatdan kuchli jamiyat sari degan g'oya jamiyat hayotining muhim yo'nalishlaridan biri qilib belgilandi. Yurtboshimiz ilgari surayotgan ushbu g'oya mamlakatimizning bugungi rivojlanish bosqichidagi eng muhim vazifalardan biri sifatida baholanmoqda. Jahonning rivojlangan mamlakatlarida asosan fuqarolik jamiyatining institutlari, xususan, nodavlat notijorat tashkilotlar jamiyat boshqaruvida faol ishtirok etib kelmoqda. Yani, kuchli davlat asta-sekinlik bilan o'zining funksiyalarini nodavlat notijorat tashkilotlari zimmasiga o'tkazib boradi. Kuchli jamiyatda fuqarolarning ijtimoiy faolligi, siyosiy dunyoqarashi yuqori bo'ladi. Huquqiy demokratik davlatlarda asosan kuchli jamiyat boshqaruvi, avvalo, fuqarolik jamiyati institutlari zimaasiga yuklatilgan. Bunda boshqaruvning amalga oshirilishida jamoatchiliknin bevosita ishtiroki kengayadi. O'zini o'zi boshqaradigan jamiyat kuchli nodavlat tuzilmalarga asoslanadi. Fuqarolik jamiyatini qurish strategiyasi Prezidentimiz tomonidan ilgari surildi va u ilmiy-nazariy jihatdan asoslanib borilmoqda. Davlat zimmasida xavfsizlik, mudofaa, chegara, moliya-bank, kredit va shu kabi muhim vazifalar qoladi. Davlatning bugungi kundagi muhim vazifalari nodavlat notijorat tashkilotlar, o'zini o'zi boshqarish organlari va boshqa demokratik institutlarga o'tkazib boriladi. Nodavlat notijorat tashkilotlar va fuqarolik jamiyatining boshqa tizimlari jamiyat boshqaruvini ta'minlaydigan alohida tizim sifatida rivojlanib boradi. Respublikamiz Prezidenti Oliy Majlisning II chaqiriq IX sessiyasida O'zbekistonda demokratik o'zgarishlarni yanada chuqurlashtirish va fuqarolik jamiyati asoslarini shakllantirishning asosiy yo'nalishlari mavzusida qilgan ma'ruzasida davlatimiz oldida turgan beshinchi ustuvor yo'nalish sifatida fuqarolik jamiyatini shakllantirishning muhim sharti bo'lib, bu jamiyat hayotida nodavlat va jamoat tashkilotlarining o'rni va ahamiyatini keskin kuchaytirishdan iborat. Yoki boshqacha qilib aytganda, bu- kuchli davlatdan kuchli jamiyat sari degan tamoyilni amalda hayotga joriy etish demakdir deb takidlab o'tgan edilar. 1.1. Kuchli fuqarolik jamiyatini qurishga qaratilgan g'oyalar va qarashlar Kuchli jamiyat biron bir shaxsning qonun himoyasidan mahrum qilinishiga olib keladigan har qanday sharoitga barham berishi kerak. Shu tufayli har bir shaxs jamiyatda o'z o'rni borligiga isxonadi. Jamiyatning kuchli bo'lishi nodavlat tashkilot sifatida faoliyat yuritayotgan siyosiy partiyalarga ham har jihatdan bog'liq. Siyosiy partiyalar fuqarolar siyosiy faolligini shakllantiradigan, saylov huquqlarini oshirilishi jamiyatning alohida guruhlarining manfaatlarini davlat hokimiyatiga darajasiga ko'tarishga yordam beradigan tashkilotdir. Buning uchun bizda huquqiy asoslar mavjud. Siyosiy partiyalarning hokimiyatni boshqarishda ishtirok etishi uchun intilishi jamiyat rivojiga ijobiy ta'sir etadi. Hozirgi vaqtda Respublikamizda Respublika maqomiga ega bo'lgan 270 dan ortiq, mahalliy ahamiyatga ega bo'lgan 3700 dan ortiq nodavlat notijorat tashkilotlar faoliyat ko'rsatmoqda. Kuchli davlatdan kuchli jamiyat sari g'oyasidan ko'zlangan asosiy maqsad, ...