Harbiy san'at tarixi va uning taraqqiyoti

KIRISh. I.BOB.harbiy san'at tarixi va uning taraqqiyoti. I.1.Antik davrda harbiy san'atning vujudga kelishi. I.2.O'rta asrlar davrida harbiy san'at. I.3.Yangi davrda harbiy san'atning rivojlanishi. II.BOB O'rta Osiyo harbiy san'ati tarixi. II.1.O'rta Osiyoda harbiy mudofaa devorlari. II.2.O'rta Osiyoda harbiy san'atning rivojlanishi. II.3.O'rta Osiyo harbiy san'ati haqida chet el muarrixlari fikrlari. II.4.Amir Temur va temuriylar davrida harbiy san'at rivoji II.4.MustaqilO'zbekiston Respublikasida harbiy san'at taraqqiyoti. XULOSA. FOYDALANILGAN MANBA VA ADABIYoTLAR RUYXATI. I.BOB.harbiy san'at tarixi va uning taraqqiyoti. I.1.Antik davrda harbiy san'atning vujudga kelishi. Turkiy qavmlar jahondagi eng qadimgi xalqlardan sanalib, ular yashagan hudud faqat hozirgi O'rta Osiyoni qamrab olmasdan balki sharqda Tinch okeani, g'arbda Dnepr va Don daryolariga qadar bo'lgan ulkan hududni qamrab olgan. Ular o'zaro madaniy, iqtisodiy va bazan harbiy-siyosiy aloqada bo'lganlar. Turon zaminida yaratilgan kashfiyotlar, jang qilishning yangi usullari barcha turkiy xalqlar tomonidan tezda o'zlashtirib olinib, yangi bosqichga ko'tarilgan. Mil avval 3-ming yillik oxiri-2 ming yillikda Sharqdagi ko'chmanchi xalqlarda otliq qo'shin paydo bo'lgan. Dastlab undan aloqa, razvedka va qo'riqlash ishlarida foydalanilgan. Ammo chavondozlik mahoratining o'sishi bilan otliq qo'shinning ahamiyati oshib borgan. U jang aravalarini siqib chiqarib qo'shinning zarbdor va harakatchan kuchi bo'lib qolgan. Turkiy xalqlar Harbiy san'at tarixida birinchi bo'lib suvoriylar safini joriy etganlar (har bir otliq askar orasidagi masofa 20 m. Jangovar qatorlar soni 10 ta) va bu bilan dushman qo'shini ustidan yaqqol ustunlikka erishganlar (q.Otliq askarlar). Turon farzandlari 2-3 yoshidan ot minib, ov qilib, kichik hayvonlarni ov qilishni, ulg'aya borishlari bilan qilich, nayza va boshqa jang qurollari bilan muomala qilishni o'rganganlar. Urushlar dastlab qo'shini erlarga chopqun qilish va asir olish xarakterida bo'lgan. Biroq davlatning kuchayishi qo'shin miqdorining o'sishi, tajribaning oshishi va chopqun qilishdan qo'shni mamlakat va xalqlarni bosib olishga o'tilishi bilan oddiy urush olib borish san'atga aylana boshlagan. Strategiya urush olib borish san'ati sifatida, asosan Sharqda vujudga kelgan. Qadimgi Sharq qo'shinlarining urush olib borish san'ati , asosan, son jihatidan ortiq qo'shin bilan dushmanni tor-mor etishga qaratilgan. Ko'chmanchi xalqlar (skiflar, saklar, massagetlar va b.) kuchli dushman hujum qilganda ko'pincha mamlakat ichkarisi tomon atayin chekinganlar. Ular yo'llarida uchragan joylarni vayron qilib, kichik otliq qismlar bilan dushmanga beto'xtov xamla qilib uni xoldan toydirganlar, so'ngra qarshi hujumga o'tganlar. Strategik mudofaa (chekinish) va strategik hujum (qarshi hujumga o'tish)ning shunday turini birinchi bo'lib Qora dengiz bo'yi skiflari mil.av 512 y.da Doro 1 bosqini davrida qo'llaganlar. Saklar ham Doro1 ga qarshi raqibni cho'l-biyobonlarga hiyla bilan boshlab borish taktikasini qo'llashgan. Ulardan o'rnak olib mil.av 53 yilda parfiyaliklar rimliklarning M.Krass boshchiligidagi qo'shinini Karri jangida yakson qilganlar. Jahon Harbiy san'ati ...