Hujjatlarning qo'lyozma matnlarini kriminalistik usulda tekshirish

Hujjatlarning qo'lyozma matnlarini kriminalistik usulda tekshirish Reja: 1. Hujjatlar ashyoviy dalil sifatida kriminalistik tekshiruv obyekti 2 Kriminalistik xatshunoslik tushunchasi 3. Dastxatning identifikatsiyaviy belgilari 4. Xatshunoslik tekshiruvining uslubiyoti 5. Kriminalistik muallifshunoslik tekshiruvi 6. Dastxatshunoslik va muallifshunoslik tekshiruvini o'tkazish uchun material tayyorlash Turli jinoyat ishlarini tergov qilish jarayonida daliliy ashyo bo'lgan hujjatlar bilan ishlashga to'g'ri keladi. Jumladan, o'zgalar mulkini talon-taroj qilish, mansabni suiiste'mol qilish jinoyatlari, firibgarlik, xo'jalik ishlarida moliyaviy hisob-kitob hujjatlari bilan bir qatorda turli yozma hujjatlar kriminalistik tekshiruv obyekti hisoblanadi. Hujjat deganda keng ma'noda biror hodisani o'zida yozma ravishda aks ettiruvchi moddiy obyekt tushuniladi. Sud va tergov amaliyotida hujjatlarning quyidagi turlari mavjud: qo'lda turli yozish vositasida bajarilgan imzolar, xatlar (ariza, tilxat, tarjimai hol va h.k) moliyaviy hujjatlardagi qo'lyozma va bosma matnlar; tipografiya usulida va bosma asboblar vositasida tayyorlangan hujjatlar, turli grafik chizmalar, rejalar, (hujjatlarning reproduksiya tasviri, kseroks nusxalari va h.k;) foto-kino hujjatlar; turli obyektlar, inson va ashyoviy dalillarning kino-foto, video tasviri va fonohujjatlar; magnit tasmasiga yozilgan turli ma'lumotlar. Kriminalistik ma'nodagi hujjatlar jinoyat ishi bo'yicha ma'lum bir hodisalar haqida ma'lumot beradi. Ba'zi hujjatlarni jinoiy maqsadda ishlatib, undan qurol sifatida foydalanadilar. Firibgarlik jinoyati bo'yicha qalbaki hujjat yordamida mablag' undirish, soxta hisob raqami va veksellar bilan bankadan pul olish va shu kabi hujjatlar ish yuzasidan ashyoviy dalil hisoblanadi. JPKning 84-moddasida ijtimoiy xavfli qilmishning yuz bergan yoki bermaganligi, uni sodir etgan shaxsning aybli yoki aybsizligini va ishni to'g'ri hal qilish uchun ahamiyatga molik boshqa holatlarini aniqlashga asos bo'ladigan har qanday ma'lumotlar jinoyat ishi bo'yicha dalil hisoblanadi. Bu ma'lumotlar guvohning, jabrlanuvchining, gumon qilinuvchi ayblanuvchining ko'rsatuvlari, ekspertning xulosasi, ashyoviy dalillar ovoz yozuvlari, video tasvirlar, fotosuratlar va boshqa tegishli hujjatlar bilan aniqlanadi. Ashyoviy dalillar kriminalistik ma'noda jinoyat ishini hal qiluvchi muhim omillar bo'lib, ular jinoiy harakatning izlarini o'zida aks ettiradi yoki jinoyatni sodir etishda qurol sifatida ishlatiladi. Ko'rsatilgan sifatlar hujjatlarga nisbatan tegishli bo'lganda ular ham daliliy ashyo hisoblanadi. Hujjatlarni ashyoviy dalil sifatida tekshirishda ikki xil ma'lumot olish mumkin bo'ladi: qo'lyozma matn, imzo, raqam va boshqa yozuvlar kim tomonidan bajarilgan va ikkinchisi hujjat asl nusxami yoki qalbakiligi, qaysi qismi qanday usulda o'zgartirilgan, o'chirilgan, qo'shimcha yozuvlar kiritilgan va hokazo. Ashyoviy dalil hisoblangan hujjatlarni ishga qay darajada molik ekanligini aniqlash uchun tergovchi ularni ko'zdan kechirib, umumiy va individual xususiyatlarini aniqlaydi va tegishli tartibda rasmiylashtiradi. Ashyoviy dalil xususiyatiga ega bo'lgan hujjatlar kriminalistik faoliyatda ikki xil tekshiruvga bog'liq: 1. xatshunoslik tekshiruvi, ya'ni qo'lyozma matn, (imzo, raqam, turli belgilar, chizmalar va h.k.) kim tomonidan yozilgan yoki bajarilganligini aniqlash. 2. Hujjatning qalbaki ekanligini aniqlash uchun ...