Inson huquqlarining rivojlanish tarixi

INSON HUQUQLARINING RIVOJLANISh TARIXI 1. Inson huquqlari tarixini davrlashtirish. 2. Inson huquqlarini rivojlantirish omillari. 3. Inson huquqlari uch avlodi nazariyasi. 4. Inson huquqlarining angi avlodlari. Reja: ‑ qadimgi dunyoda inson huquqlari g'oyasining paydo bo'lishi va rivojlanishi; ‑ o'rta asrlarda inson huquqlari g'oyasining rivojlanishi; ‑ uyg'onish davrida inson huquqlari g'oyasining rivojlanishi; ‑ yangi davrda inson huquqlari g'oyasi va inson huquqlariga oid normativ jarayonning rivojlanishi 1. Inson huquqlari tarixini davrlashtirish Yunonistonda inson huquqlari falsafiy xususiyat kasb etgan, Rimda esa yuridik asarlarda aks eta boshlagan. Gomer - Iliada, Odissey; Gesiod - Teogoniya va Mehnatlar va kunlar asarlarida adolat g'oyasini ifodalashgan. Protagor - «Barcha ashyolarning mezoni - insondir». Antifont, Likofron, Alkidam - tenglik g'oyasini ilgari surishgan. Platon - adolatli davlat, qonunlar. Aristotel - adolatning 2 turini farqlaydi (tenglashtiruvchi va taqsimlovchi). Tabiiy va shartli huquq. Tsitseron - tabiiy huquq. Davlat - kishilarning huquqiy ittifoqi. Ulpian - ommaviy va xususiy huquq. Qadimgi davr Avgustin Avreliy - «Ilohiy shahar haqida» asarida tinchlik, inson erkinligi. Foma Akvinskiy - tabiiy huquq Erkinliklarning buyuk xartiyasi (Magna Charta, 1215). K.Salyutati - qonunlar haqida. O'rta asrlar G.Grotsiy, B.Spinoza, J.Lokk, Sh.Monteske, D.Didro - tabiiy huquq nazariyasi; Hokimiyatlar vakolatlari taqsimlanishi Inson va fuqaro huquqlari deklaratsiyasi (1789 y.); AQSH mustaqillik deklaratsiyasi; AQSH Konstitutsiyasi. Uyg'onish va yangi davr 3. Inson huquqlari uch avlodi nazariyasi (K.Vasak) Birinchi avlod fuqaroviy va siyosiy huquqlar Ikkinchi avlod ijtimoiy-iqtisodiy huquqlar Uchinchi avlod jamoaviy huquqlar Bu inson huquqlarining umumtan olingan eng qadimgi avlodidir. U XVII asr Yevropava amerika falsafasi hamda siyosiy-huquqiy amaliyotidan o'sib chiqqan. Keyinchalik ushbu huquqlar BMT hujjatlari - Inson huquqlari umumjahon deklaratsiyasi (1948 y.), Fuqarolik va siyosiy huquqlar to'g'risidagi xalqaro pakt (1966 y.) va mintaqaviy hujjatlar - Inson huquqlari va asosiy erkinliklari to'g'risidagi Yevropakonvensiyasi (1950 y.)da o'z aksini topdi. Birinchi avlod xalqaro huquq normalarida mazkur huquqlarning tan olinishi sotsialistik va g'arb mamlakatlari o'rtasidagi mafkuraviy va siyosiy murosaning natijasi hisoblanadi. O'z vaqtida sobiq Sovet Ittifoqi tomonidan BMTda ilgari surilgan va uchinchi dunyo mamlakatlari tomonidan qo'llab-quvvatlangan ijtimoiy-iqtisodiy huquqlarni xalqaro hujjatlarda mustahkamlash to'g'risidagi g'oya 1948 yilgi Inson huquqlari umumjahon deklaratsiyasini qabul qilishda ham, Huquqlar to'g'risidagi xalqaro billni ishlab chiqish va qabul qilish jarayonida ham qizg'in munozaralar mavzusiga aylangan. Ikkinchi avlod Mazkur huquqlarni yana birdamlik huquqlari ham deb nomlashadi. Bular ozchilik huquqlari, xalqlar huquqlari, rivojlanish huquqi, tinchlik huquqi, qulay atrof-muhitga bo'lgan huquq, reproduktiv huquqlar va boshqalardir. Uchinchi avlod - Internetga kirish huquqi; - Axborot izlash, qabul qilish, uzatish; - elektron (raqamli) asarlardan foydalanish, yaratish, nashr etish; 4. Inson huquqlarining yangi avlodlari 1. ...