Kafolatli va kompensatsiya to'lovlari

Kimmatli qog'ozlar Reja: 1. Davlat qimmatli qog'ozlari tushunchasi, ularning zarurlnga va shakllari 2. Davlat tashqi qarzlariga oid munosabatlarning huquqiy tartibga solinishi. Davlat ichki qarzlarining muayyan qismi davlat qimmatli qog'ozlari qisqa va uzoq muddatli davlat obligatsiyalari, qarz sertifikatlari va boshqalar chiqarish qamda ularni muomalaga kiritish yo'li bilan yuzaga keladi. Davlat qimmatli qog'ozlari - bu davlatning muayyan yuridik va jismoniy shaxs mablag'larini davlat ehtiyojlari uchun jalb etilganligini guvohlantiruvchi qarz majburiyatiga oid hujjat bo'lib hisoblanadi. Davlat qimmatli qog'ozlari turli shaklda va muddatlarga muljallab chvqariladi. Ular davlat zayomlari, obligatsiyalari, qarz sertifikatlari kabi rang-barang ko'rinishlarga ega bo'lishi mumkin. I.L. Butikovning takidlashiga ko'ra, davlat obligatsiyalari Odatda - bu kursatuvchi egalik qiladigan qimmatli qog'ozlardir. Ular monopolistik kapitalgacha bo'lgan davrda paydo buldi. Obligatsiyalar uzida kredit munosabatlarini aks ettiradi, bunda davlat qarzdor, aholi yoki korxona va tashkilotlar kreditor si-fatida ishtirok etadi (davlat krediti). Davlat obligatsiyalari qimmatli qog'ozlarning keng tarqalgan turlaridan bo'lib, ularni emissiyasi hukumat tomonidan, odatda byudjet taQchilligini qoplash maqsadvda amalga oshiriladi. Davlat obligatsiyalarini joylashtirish, ularsh tarqatshp, ular yuzasidan byudjet daromadlari hisobidan foiz haqlar tulash ishlari odatda kredit muassasalari (tvjorat banklari) tomoni-dan amalga oshyriladi. Davlat obligatsiyalari davlat mol-mulkla-ri va boshqa boyliklari bilav kafolatlangan-ta'minlangan bulga-ni uchun qimmatli qog'ozlarning eng ishonchlilaridan bo'lib hnsoblanadi. O'zbekiston Respublikasida davlat obligatsiyalarining chiqari-lishi haqidagi hukumatning dastlabki qarori 1992 yil may oyida qabul qilingan bo'lib, unga ko'ra 12 foizli ichki yutuq zayomi chiqa-rildi. Ammo kuchli giperinflyatsiya jarayoni sobiq SSR va Ros-siya hukumati tomonidan qog'oz pul belgilarini haddan tashqari ko'p chiqarilganligi oqibatida bu ichki zayom aholi uchun o'ta muvaffakiyatsiz yakunlandi. Davlat obligatsiyalarini ikkinchi martaba chiqarilishi 1996 yil mart oyida amalga oshirildi va unda korxona hamda tashkilotlar (yuridik shaxslar) uchun qisqa muddatli davlat qarz obligatsiyala-ri ko'rinishida chiqarildi va muvaffaqiyat qozondi. Qisqa muddatli davlat obligatsyyalrining birlamchi va ikki-lamchi savdolari muntazam o'tkazildi hamda shu yul bilan ular muomalasi ta'minlaqdi. Davlat qimmatli qog'ozlari muomalasi tarixiga nazar tashlan-sa, oktyabr tuntarishidan oldingi yvllarda Rossiya imperiyasida ular, aksincha, rivojlanganligini kuzatish mumkin. D.A. Senke-vichning ma'lumotlariga ko'ra, 1994 yildan 1917 yilgacha bo'lgan davrda Rossiyada davlat qarz majburiyatlarining qirqdan ortiq turi mavjud bo'lgan va ular yuzdan ortiq martaba emissiya qilin-gan. Ular orasida Rossiya tilla zayomlari, Davlat xazina bilimla-ri, konvertsiya obligatsiyalari, davlat banklari guvohnamalari yetakchi urin tutgan. Sovet hokimiyatida urnatilgan dastlabki yillarda amalga oshi-rilgan Harbiy kommunizm siyosati tufayli davlatning bosh qa boshqaruv tizimlari bilan bir qatorda moliyaviy institutlar ham barbod etildi, tovar - pul munosabatlarining ahamiyati pasayti-rildi. U davrda qimmatli qog'ozlar bozori ham barbod etilgan edi. Yangi iqtisodiy siyosat (NEP) ga utilishi bilan 1922 yildan boshlab tovar - pul ...